Güneş yanığının etkisi yalnızca ağrı, kızarıklık, soyulan deri gibi geçici durumlarla sınırlı değil. Cildin daha hızlı yaşlanması ve cilt kanseri gibi sorunlara da yol açabilir. Güneş yanıklarının tamamen önlenebilir bir sorun olduğunu belirten Deri ve Zührevi Hastalıklar Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Özlem Akın güneş yanıkları hakkında merak edilen soruları yanıtlıyor. 

Güneş Işınları Ne Tür Sorunlara Yol Açabilir?

Sağlıklı ve güçlü kemiklere sahip olabilmek için gerekli D vitamini üretmek için herkesin güneş ışınlarını ihtiyacı vardır. Ancak bunu sağlarken mutlaka gerekli önlemlerin alınması gerekir. Zira gereğinden fazla güneş ışınlarına korunmasız maruz kalma ciltten, göze hatta bağışıklık sistemimize kadar pek çok açıdan zararlı sonuçlara neden olabilir. Güneşin UV ışınlarına aşırı maruziyet, güneş yanığı, erken cilt yaşlanması hatta cilt kanserine varan sonuçlar doğurabilir. Cilt kanseri için her ne kadar çevresel faktörler ve kalıtım gibi etkenler söz konusu olsa da korunmasız güneşe maruziyet de önemli bir etkeni oluşturmaktadır.

Masum görünen güneş yanıkları oldukça önemlidir. Yarattığı ağrı, kızarıklık gibi şikayetlerin çok ötesinde kalıcı hasar bırakabilir. Cilt yaşlanmasını hızlandırdığı gibi bazal hücreli karsinom,  skuamöz hücreli karsinom  melanom vakalarının çoğunda güneş yanıkları önemli bir risk faktörünü oluşturmaktadır.

Güneş Yanıkları Neden Artış Gösteriyor?

Ozon katmanındaki incelme, bronz tenin moda haline gelmesi, solaryum gibi yapay ışık kaynaklarının kullanımı artışta katkıda bulunduğu söylenebilir.

Güneş Yanığı Açısından Risk Grupları Kimlerdir?

 Güneş yanığı için bazı fiziksel özellikteki kişilerin riskleri daha fazladır. Açık tenli, mavi gözlü, kızıl ya da sarı saçlı kişiler daha fazlı risk altındadır.

Bununla birlikte yanık için: güneş ışınlarına maruziyeti artıran açık havada çalışmak, yoğun güneş alan sıcak veya yüksek rakımlı alanlarda yaşamak ya da tatil yapmak, alkol alarak güneşe çıkmak, koruyucu olmadan güneş altında cildi sürekli ıslatmak ya da yüzmek de yanık riskini artırır.

Yanıkların oluşmasındaki en önemli risk gruplarının başında da güneş koruyucu kullanmadan cildi güneş ışığından veya solaryum gibi yapay kaynaklardan gelen UV ışığına maruz bırakanlar geliyor.

Güneş Yanığı Açısından Riskli Zaman, Riskli Bölge Veya Riskli Durum Var mı?

Güneş yanığı riski kişinin cildinin güneşe duyarlı olmasına ve UV ışınlarının gücüne göre artar. Ancak bunun yanında özellikle bazı zaman ve saatler güneş yanıkları için daha risklidir. Bununla birlikte güneşin zararlı etkilerinin sadece yaz aylarında ve açık bir havada oluşmadığının da bilinmesi gerekir. UV ışınları bulutlu havalarda hatta soğuk havalarda da etkili olabileceği unutulmamalı.

Güneş yanığı riski açısından, güneşin ne kadar güçlü geldiğinin göstergesi UV indeksidir. Bu değer ne kadar yüksek olursu yanık riski o kadar artar. Üstelik değer arttıkça yanığın oluşması için gereken süre de kısalır. UV riski 3 ve üzeri olması durumunda riskin arttığını söylemek mümkün.

Doğru zamanı bulmak için gölge kuralını kullanabilirsiniz. Gölgenize baktığınızda boyunuzdan kısa olması güneşin UV ışınlarının güçlü olduğunu ve mutlaka korunmak gerektiğini gösterir. Bu nedenle mutlaka UV indeksi incelenmelidir.

Riskli durumlar: Güneşin altında çalışmak, spor yapmak riski artırır.

Bununla birlikte Ekvator yakınlarında tüm yıl boyunca güçlü UV ışınları vardır. Dolayısıyla bu bölgelerde bulunanlar için risk daha fazladır.

Ayrıca UV ışınları yüksek irtifalarda daha güçlü olduğu da unutulmamalı. Dolayısıyla dağcılık, kayak gibi sporlarla ilgilenen kişilerin de kolaylıkla yanabileceği unutulmamalı. Çünkü UV ışınlarının %85'e kadarı kardan, 'i kumdan ve 'u sudan geri yansır.

Güneş Yanıkları Uçuğa Neden Olur mu?

Güneş tek başına uçuk oluşturmamakla birlikte tetikleyici bir faktör oluşturduğunu söylemek mümkün. Çünkü uçukların nedeni herpes simpleks virüsüdür. Ve DSÖ verilerine göre bu virüs nüfusun üçte ikisinde bulunur. Dolayısıyla eğer virüse sahip olan bu gruptaki kişilerde güneşe aşırı maruz kalma uçuk oluşumunu tetikleyebilir.

Güneş Yanıkları Kaç Günde İyileşir?

Güneş yanıklarının iyileşme süresi bazı faktörlere bağlı olarak değişir. Örneğin, yanığın derecesi, yanığın nasıl yönetildiği gibi altta yatan diyabet gibi yara iyileşmesini geciktiren bir sorunun olması da iyileşme süresini etkileyebilir.

Yanıklar UV ışınlarına aşırı maruziyet nedeniyle oluştuğu için bu ışınlara ne kadar çok maruz kalınırsa risk o kadar artacaktır. Aynı şekilde iyileşme süresi de yanma şiddetiyle doğru orantılıdır. Çünkü şiddetli yanıklarla vücudun hasar görmüş deri tabakasını değiştirmesi zaman alacaktır. Bu nedenle hafif güneş yanıklarında 3-5 gün içinde şikayetler azalmaya başlarken daha şiddetli yanıklarda iyileşme birkaç haftayı bulabilir. Bununla birlikte iyileşme sürecinde kişinin yaşı ve genel sağlık durumu gibi faktörler de etkilidir. Dolayısıyla hafif derecedeki yanıklar kendi kendine iyileşmesi beklenebilir ancak daha şiddetli yanıklarda mutlaka tıbbi yardım alınmalıdır.

Güneş Yanıkları Nasıl Tedavi Edilir?

Ağrıyı azaltmak için sık ılık duş alınmalıdır. Banyo sonrası hafif kurulanıp hemen sonrasında bir nemlendirici uygulanarak banyonun nemi deriye hapsedilmeli. Aloe vera içerikli nemlendiriciler güneş yanığı gelişen deriyi yatıştırmaya yardımcı olacaktır. Deriyi irrite edebileceği veya allerjik rekasiyona neden olabileceğinden -caine içeren (benzıcaine gibi) ürünler kullanılmamalıdır. Rahatsızlık veren alanlara hidrokortizon içerikli kremler sürülebilir. Kızarıklık, şişlik ve hassasiyeti azaltmak için aspirin veya ibuprofen kullanılması düşünülebilir. Su kaybını engellemek için eksra su tüketilmelidir. Yara iyileşmesine yardımcı olması ve enfeksiyonu engellemesi için oluşan bu dolu kabarcıklar patlatılmamalıdır. İyileşme süresince güneşten korunmalıdır.