• Polikistik Over Sendromu, oldukça sık görülen, üreme çağındaki kadınları etkileyen hormon dengesinin bozulduğu bir durumdur. Kadınların yüzde 5-12’sinde görülür. Östrojen ve progesteron üretiminde görev alan yumurtalıkların hormon üretiminde dengesizlik ve yapısal farklılık gözlemlenir.

Yumurtalıklarda çok sayıda küçük kist izlenmekte ve hacim olarak da normalden büyük yumurtalıklar bulunmaktadır. “Polikistik” çok sayıda kist, “over” de yumurtalık anlamına geldiği için sendrom böyle isimlendirilmiştir.

PKOS’un 3 ana bulgusu vardır:

• Polikistik görünümde yumurtalıklar
• Adet düzensizliği
• Erkeklik hormonu (androjen) seviyelerinin beklenenden yüksek olması veya androjen fazlalığı bulguları (hirsutizm, akne, saç dökülmesi)

Polikistik Over Sendromu / PKOS Nedenleri

Polikistik over sendromunun kesin nedeni bilinmemekle birlikte, yapılan araştırmalar, hastalığın ortaya çıkmasında birden fazla etkenin bulunduğunu göstermektedir. Bunlar;

• Genetik: 

Araştırmalar PKOS’un nedenleri arasında ailesel yatkınlık olduğunu ortaya koymaktadır.

• İnsülin Direnci:

PKOS hastalarının yüzde 70’inde insülin direnci görülmektedir. İnsülin direnci hücrelerin insüline karşı dirençli olduğu, bu nedenle vücudun daha yüksek düzeyde insülin üretmek zorunda kaldığı bir durumdur. Yüksek insülin seviyeleri yumurtalıkların daha fazla androjen üretmesine neden olduğu için de bir kısır döngü ortaya çıkmaktadır.

Obezite insülin direncinin başlıca risk faktörlerindendir. Hem obezite hem insülin direnci ileride tip 2 diyabet görülme riskini artırmaktadır. Bu nedenle de kilo fazlalığı bulunan PKOS hastalarında kilo vermek yapılacaklar listesine ilk sıradadır.

• Inflamasyon:

PKOS hastalarının vücutlarında artmış inflamasyon gözlemlenmektedir. Kilo fazlalığı da inflamasyon artışına katkı sağlayan bir durumdur. Bu nedenle fazla kilo, hem insülin direnci, hem inflamasyon nedeniyle polikistik over çalışmaları, fazla inflamasyonun androjen yüksekliğiyle de bağlantısını göstermiştir.

Polikistik Over Sendromu / PKOS Belirtileri

• Adet düzensizliği (genellikle uzun aralıklarla adet görme–oligomenore)
• Fazla kanama
• Vücutta kıllanma artışı (hirsutizm)
• Akne (sivilce)
• Kilo artışı
• Erkek tipi saç kaybı
• Ciltte yer yer koyulaşma
   

Polikistik Over Sendromu / PKOS Olası Sonuçları

Bu hormonal bozukluğunun, yaşam kalitesini düşüren bazı istenmeyen sonuçları olabilir:

• İnfertilite (kısırlık)

Kadınların gebe kalabilmeleri için yumurtlamanın gerçekleşmesi gerekmektedir. Polikistik over sendromunda yumurtlama sorunu görüldüğü için kısırlık ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle PKOS, kadınlarda infertilitenin yani kısırlığın en sık görülen nedenlerinden biridir. Öte yandan bu sorun tedavi edilebilmektedir.

• Metabolik Sendrom

PKOS hastalarının yüzde 80’i fazla kilolu ya da obezdir. Hem obezite hem PKOS yüksek kan basıncı, yüksek kan şekeri, düşük HDL (iyi kolesterol), yüksek LDL (kötü kolesterol) görülmesi riskini arttırmaktadır. Bu faktörlerin tamamına “metabolik sendrom” adı verilmektedir. Bu durum kalp krizi, şeker hastalığı ve inme riskini artırmaktadır.

• Uyku Apnesi

Uyku sırasında aralıklı olarak nefes almanın kesilmesidir. Bu durum uyku kalitesinde bozulmaya ve hipertansiyondan, dikkat dağınıklığına bir çok duruma sebep olabilmektedir. Uyku apnesi, PKOS ve fazla kilolu kadınlarda sık görülen bir sorundur.

• Endometrial Kanser

Halk arasında rahim kanseri olarak da adlandırılan, endometrium iç duvarının kanseridir. Bu doku östrojene bağlı olarak büyüme gösterir. PKOS hastalarında yumurtlama sorunu olmasından dolayı sürekli östrojen salınması problemi bulunmaktadır. Bu da endometrium kanseri riskini arttırmaktadır.

• Depresyon

Polikistik over sendromu olan hastalarda depresyon ve anksiyete normal popülasyona göre daha fazla görülmektedir.

Polikistik Over Sendromunun / PKOS Tedavisi

Polikistik over sendromunda tedavinin ilk aşaması diyet, spor ve yaşam tarzı değişikliğidir. Kadınlarda yüzde 5-10 civarında bir kilo kaybı bile adet düzeninde iyileşme ve diğer PCOS bulgularında gerilemeye olanak vermektedir. Araştırmalar düşük karbonhidrat diyetlerinin kilo kaybında ve insülin direncini kırmakta faydalı olduğunu göstermektedir.

Diyet ve yaşam tarzı değişikliğinden sonra, ilaç tedavisi genellikle doğum kontrol hapları (anti-androjenler) ve antidiyabetik ilaç kullanılarak yapılmaktadır.

İnfertilite (kısırlık) sorunu yaşayan PKOS hastaları Tüp Bebek Merkezi’nde tedavi edilebilmektedir.

Hirsutizm (aşırı kıllanma) sivilce, saç dökülmesi gibi diğer sorunları yaşayan hastaların tedavi ve takipleri Polikistik Over Sendromu ve Hirsutizm Kliniğinde yürütülmektedir.