Pelvik taban bozuklukları, bu bölgedeki kaslarda görülen zayıflık veya gerginliklere bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Kas güçsüzlüğü ve aşırı aktivite sonucu oluşan spazma ek olarak, bazı durumlarda bel bölgesi, kuyruk sokumu ve kalça ekleminde fonksiyonel bozulmalarda da ortaya çıkmaktadır. Pelvik taban sorunları yaşayan kişi, günlük yaşama katılım konusunda kısıtlamalar yaşamaktadır. Ayrıca bu durumun uzun sürmesi halinde, kişiler içine kapanarak psikolojik olarak da etkilenebilmektedir.

Pelvik Taban Fonksiyon Bozukluğuna Yol Açan Risk Faktörleri Nelerdir?

Pelvik taban kaslarının işlevlerindeki bozulmalar, buradaki kasların zayıflamasına bağlı olarak yeterince güçlü kasılamaması ya da aşırı aktivite sonucu yeterince gevşeyememesi (spazm) ile kendini göstermektedir. Bu durumun oluşmasına neden olan faktörler ise şöyle sıralanmaktadır;
 

• Mesane / bağırsak fonksiyon bozuklukları
• Kabızlık
• Postür (duruş) bozuklukları
• Kilo alımı
• Hamilelik ve doğum
• Ağır taşımak
• Duygusal değişiklikler ve stres
• Kronik öksürük
• Yaşlılık
• Menopoz
• Genetik faktörler

Pelvik Taban Kasları Bozukluğuna Bağlı Olan Hastalıklar / Durumlar

• İdrar Kaçırma: 

Pelvik tabanda ortaya çıkan fonksiyon bozuklukları arasında en sık rastlanan problem üriner inkontinans diye tanımlanan istemsiz idrar kaçırmadır. En yaygın görülen tipi olan “stres tipi idrar kaçırma” öksürme, hapşırma veya diğer fiziksel zorlanmalar sonucu ortaya çıkmaktadır. Sıkışma tipi idrar kaçırma” ise ani sıkışma hissi ile birlikte mesane kasının fazla kasılmasından dolayı, mesane içi basıncının artmasıyla gelişir. “Mix tip” denilen idrar kaçırma ise stres ve sıkışma tipi idrar kaçırmanın bir araya gelmesiyle ortaya çıkmaktadır.

• Pelvik Organ Sarkmaları

Pelvis içinde yer alan pelvik organlar (mesane, rahim ve bağırsaklar) kendilerini destekleyen dokuların zayıflığı nedeniyle vajina içinden aşağı doğru sarkabilir. Vajen ön duvarında, mesane (sistosel) ve üretranın sarkması (üretrosel), vajen arka duvarında ise ince bağırsağın (enterosel), kalın bağırsağın en uç bölümünün (rektrosel), uterus ve vajina tepesinin sarkması görülebilmektedir.

Bir kadın tek veya birkaç sarkmayı da bir arada yaşayabilmektedir. Bu sarkmaların yaşanması süreci genellikle ilk doğumla başlamakta, fizyolojik süreçler, menopoza bağlı yaşanan gelişmeler ve genetik faktörler sarkmaların yaşanmasında etkili olmaktadır. Ayrıca dışkılama sırasında ıkınma ve obezite de risk faktörleri arasındadır. Hastalar genellikle pelvik taban bölgesinde basınç ve ağırlık hissi yaşadığından şikayet ederler. Sorunun ilerlemesi durumunda, vajenin tamamen dışarı sarkması da söz konusu olabilmektedir. Pelvik organ sarkmalarında, hem ameliyat olmadan koruyucu tedavi, hem de ameliyattan sonra tekrarları önlemek amacıyla pelvik taban rehabilitasyonu kullanılabilmektedir. Bu sayede kaslar kuvvetlendirilip normal anatomik pozisyonlarının korunması sağlanmaktadır.

• Pelvik Ağrı

Endometriozis, pelvik inflamatuar hastalık, enfeksiyon, cerrahiden sonra oluşan yapışıklıklar, pelvik damarlardaki bozukluklar ve birçok hastalık pelvik ağrıya neden olabilmektedir. Ayrıca huzursuz bağırsak sendromu da en sık rastlanan sebepler arasındadır. Bunun dışında, ilioinguinal sinir sıkışması, levator ani sendromu, koksidini, interstisyel sistit, vulval vestubilitis/ vulvodini ve kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları sonucu da pelvik ağrı ortaya çıkabilmektedir. 6 aydan uzun süren kronik pelvik ağrılarda, ağrıyı azaltmak, fonksiyonu iyileştirmek ve oluşan kas iskelet sistemi rahatsızlıklarını gidermek amacıyla pelvik taban rehabilitasyonu uygulanmaktadır.

• Anorektal Bölge Fonksiyon Bozuklukları

Anüs ve kalın bağırsağın son 10-12 cm uzunluğundaki rektum bölgesini içine alan bölüm “anorektal bölge” olarak tanımlanmaktadır. Bu bölgede oluşan bazı rahatsızlıklar da pelvik taban fizyoterapisi ile tedavi edilebilmektedir.

Dışkı ve gaz kaçırma:  Dışkı ve gazın istemsiz kaçırılması durumudur. Kasların yeniden etkili ve senkronize çalışması için cihazla veya cihaz kullanmadan kas eğitimi yapılmaktadır. Aynı zamanda aniden meydana gelen kaçırmalar için de erteleme manevraları öğretilmektedir.

Kabızlık: Dışkılama sırasında pelvik taban kaslarının tam gevşeyememesine bağlı olarak ortaya çıkan bağırsakları boşaltamama durumudur. Kabızlık durumunda pelvik taban eğitiminin amacı, bağırsak hareketliliğini artırmak ve ıkınma yapmadan etkili dışkılamayı öğretmektir. Karın ve pelvik taban masajı, doğru tuvalet pozisyonu ve biyofeedback cihazları kullanarak pelvik taban kaslarının gevşemesi sağlanmaktadır. Aynı zamanda beslenme alışkanlıkları sorgulanarak gerekli düzenleme yapılmaktadır.

• Cinsel İşlev Bozuklukları

İlişki sırasında normal duyu ve/veya fonksiyonun kaybolması durumlarında; düşük libido, seksüel uyarılmada problemler, orgazm olamama ve disperoni (cinsel ilişki sırasında ağrı) gibi sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Pelvik taban kaslarında görülen kuvvetsizlik veya aşırı aktivasyona bağlı cinsellikte yaşanan problemlerden bazıları ise şöyle sıralanmaktadır.

Vajinismus: Cinsel ilişki sırasında ya da tampon, spekulum gibi dışarıdan gelen herhangi bir uyarana karşı vajina etrafındaki kaslarda görülen spazm kaynaklı bir problemdir. Pelvik taban kaslarının aşırı aktivasyonuna bağlı olarak ortaya çıkar.

Disperoni: İlişki sırasında yaşanan kalıcı ağrıdır. Pelvik taban kaslarının aşırı aktivasyonuna bağlı olarak ortaya çıkar.

İnterstisyel sistit (ağrılı mesane sendromu): Sadece mesane ile ilgili bir problem gibi düşünülse de interstisyel sistit pelvik tabanın aşırı aktivasyonu nedeniyle de ortaya çıkan bir durumdur.

Endometriozis: Rahim iç duvar yapısına benzer dokunun, rahim dışında oluşması ve buna bağlı olarak ağrılı bir sürece neden olan durumdur. Endometriozis pelvik tabanın aşırı aktifliğine bağlı olarak kronik ağrılara neden olur.

Anorgazmi – disorgazmi: Kadınlarda görülen orgazm olamama ya da orgazma zor ulaşma sorunudur. Pelvik taban kasları fonksiyon bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkabilir. Tedavide pelvik taban kaslarının kuvvetlendirilmesi ve bölgesel kan akışının hızlandırılması amaçlanır.

Erektil disfonksiyon (Sertleşme bozukluğu, iktidarsızlık): Cinsel birleşmeyi sağlayacak yeterli sertleşmenin sağlanamaması ya da sertleşmenin erken sonlanması durumudur. Pelvik taban kaslarının kuvvetsizliğine bağlı olarak ortaya çıkabilir.

Prematür ejakülasyon (Erken boşalma): Cinsel ilişkinin çok kısa süre içinde sonlanması, orgazmın kontrol edilememesi durumudur. Pelvik taban kaslarının kuvvetsizliğine bağlı olarak gelişebilir.

Geç boşalma: Cinsel ilişki sırasında boşalmanın geç ve kısmi yaşanması ya da hiç yaşanmaması durumudur. Pelvik taban kaslarının aşırı aktivitesine bağlı olarak gelişebilir.

Yetişkinlerde Pelvik Taban Problemleri

Genç erişkinlerde özellikle kadınlarda hamilelik ve doğumlara bağlı pelvik tabandaki kas güçsüzlükleri ve bunlara bağlı idrar kaçırma sorunlarıyla çok sık karşılaşılmaktadır. Aynı zamanda uzun süre tuvalet tutulmasına bağlı olarak kasların devamlı kasılmış halde kalması özellikle çalışan kişilerde kabızlığa da neden olmaktadır.

İleri yaş grup hastalarda ise, kadınlarda menopoz sonrası azalan östrojen seviyesi ile pelvik taban kaslarında meydana gelen zayıflık idrar kaçırma ve pelvik organ sarkmalarına sebep olmaktadır. Erkeklerde ise özellikle prostat cerrahileri sonrasında idrar kaçırma ve dışkı kaçırma problemi ile çok sık karşılaşılmaktadır.

• Gebelik

Gebelik döneminde kadınlar birçok problemle karşı karşıya kalabilmektedir. Bel ağrısı, pelvik eklemlerde bozukluklar, pelvik ağrı, kabızlık, mesane/bağırsak fonksiyon bozukluğu gibi problemler pelvik tabanı da etkilemektedir.

Pelvik taban kaslarındaki zayıflama özellikle üçüncü trimesterde gebelerde idrar kaçırmaya neden olabilir. Bu durum en çok öksürme, hapşırma, gülme ya da yürürken ortaya çıkabilir. Doğumdan sonra düzelmekle birlikte bazen kas zayıflıkları ilerleyen yaşlarda idrar kaçırma problemini daha belirgin hale getirebilmektedir.

Pelvik taban egzersizleri bu kasları güçlendirmeye yardımcı olur ve pelvik organları destekler böylece sıkça karşılaşılan problemlerden idrar kaçırma ve pelvik organ sarkmalarına karşı koruma sağlar. Hamilelikte düzenli pelvik taban egzersizleri yapmak doğumu kolaylaştırır. Dolaşımı artırdığı için doğum sırasında oluşabilen yırtıkların, epizyotomi izlerinin ya da varsa hemoroidlerin iyileşmesini hızlandırır. Doğumdan sonra da gebelikte stres altında kalan pelvik taban kaslarında oluşan hasarları iyileştirmek ve ilerleyen dönemlerde problem yaşamamak için egzersiz yapılmalıdır.

• Menopoz

Menopoz döneminde vücutta östrojenin azalmasıyla pelvik taban kasları zayıflamaya başlar. Bu durum kadınlarda idrar ve dışkı kaçırma, kabızlık, pelvik organ sarkmaları, cinsel fonksiyonlarda değişme ve mesane, bağırsak ve pelvik taban arasındaki ilişkinin bozulmasına yol açar. Ortaya çıkan sorunlar kişinin yaşam kalitesinin düşmesine neden olur. Kadınlarda birçok değişimin yaşandığı menopoz dönemi pelvik taban kasları açısından da önem taşır. Zira yaşanan sorunlar kadınların yaşam kalitesini de olumsuz yönde etkilemektedir.

Çocuklarda Pelvik Taban Problemleri