Geçtiğimiz ay içerisinde Jon Hopkins üniveristesinden faydalı bir çalışma tıp literatürüne katıldı. İlaç emilim modelini Bilgisayarlı tomografi eşliğinde gerçekleştirerek ilaçların gastroparazi olmadığı durumlarda, ayakta ve sağa yatıldığında daha iyi emildiğini bize bildirdiler.

İçtiğimiz sudan yatış pozisyonuna kadar pek çok şey ilaçları etkiliyor. Yapılan yeni bir araştırma, içtiğimiz hapın ne kadar sürede etki edeceğini vücut pozisyonunun belirlediğini ortaya koydu. Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Cengiz Pata ilaç emilimi ile ilgili merak edilen soruları yanıtladı. 

Daha iyi bir tedavi etkinliği için ilaçlarımızı nasıl içmeliyiz?

Biliyoruz ki, mide de gıdaların, ilaç emilimi olmaz. İnce barsaklar da bulunan villus dediğimiz çıkıntılar ve üzerinde bulunan hücreler emilimi sağlamaktadır ki bu alan yaklaşık iki futbol sahası büyüklüğünde, 200 m2 kadardır.

Bu genellemeye uymayan nadir ilaçlar elbet vardır. Mide içeriği vücudun en asidik olduğu ortamdır (mide pH sı 1,5 iken kan pH sı 7.4 )ve bu ortamda aspirin gibi asid karakterli ilaçlar eriyip emilebilmektedir. Bu nedenle bu tip ilaçların aç karnına alınması son derece hasar yaratıcı etkiye sahiptir ve bu nedenle dikkatli olunmalıdır.

Peki neden duruşumuz ilaç emilimini etkiler?

ilaçların emilimin de mide  kasılması (moitilitesi) ve boşalması önemli rol oynar. Normalde midemizin fundus dediğimiz bölgesi gıdaların biriktiği yerdir ve sola  yatıldığı zaman katlanır, mide boşalması gecikir. Yine Diabetes Mellitus, Scleroderma gibi  hastalıklar gastroparazi dediğimiz tabloyu oluşturarak mide motilitesini yavaşlatırlar, mide geç boşalır, gıdalar ve ilgili olarak ilaçlar da kana geç karışır. Sağa yatan bir kişide ise mide içeriğinin bağırsağa geçmesi hızlanacak, ince bağırsağa geçen içerik de ki ilaçlar hızlı emilecektir. Benzer olarak hareket etmemizde emilimi hızlandırır, ayakta iken hareket halinde iken alınan ilaçlar ve gıdalar mide motilitesi hızlı olacağı için çabuk emilecektir.Yani mide motilitesi ve boşalması ne kadar hızlı olursa  ince bağırsağa  kısa sürede geçen ialçaların emilimi de o kadar hızlı olacaktır. Sonuç olarak ilaçlarımızı aldıktan sonra hareket etmeli, dik pozisyonda almalı, yatılacaksa sağa yatılması uygun olacaktır.

Hapın tamamen çözünme süresi ne etki süresi ile doğru orantılı mı? 

İlaçların içilme şekli de emilimi için son derece önemlidir, ilaçlar sıvı, granül, toz, granül, kapsül ve tablet seşlinde olabilirler. ilaç molekülünün büyüklüğü, suda yada yağda eriyebilme özelliği, asidik veya bazik olması ilaç emilimini etkiler.

Özellikle kapsüllü hapları yutamayan insanlar var. Kapsülünden çıkarıp tozunu içiyorlar ama böyle tüketmek sağlıklı mı ya da hapın etkisini azaltır mı?

İlacın etken maddesinin özelliğine göre ilaç şekli oluşturulur. Örneğin asidik ortamda yıkılacak bazik ilaçlar kapsülle sarılarak mideden etkilenmeden geçmesi sağlanır ya da mide asidinden etkilenip ön metabolitten emilecek hale gelmesi gereken ilaçlar tablet şeklinde hazırlanır. Bu nedenle ilaçalarımızı olduğu şekli ile içmeliyiz.

Hapı en doğru şekilde nasıl yutmalıyız?

İçilen sıvı da önemli. Mesela terasiklin dediğimiz antibiyotik sütle beraber alınıca süt proteinlerine bağlanıp emilemez. Su nötr ve proteinsiz bir sıvı olup idealdir. Benzer şekilde bazı penisilin ve verem ilaçaları gıdalarla emilemez, aç alınmalıdır.  

Susuz hap yutmak nelere neden olur? Yemek borusunu tıkayabilir mi?

Önemli bir nokta da ilaçların bol su ile içilmesidir. Bol su böbrek hasarını önleyici olacaktır. Daha önemlisi biliyoruz ki bazı ilaçlar gastrointestinal sistemde yapışarak ülserlere (tetrasiklin, azitromisin yemek borusunda, asprin, ağrı kesiciler mide de..) yapışarak mukozal hasar ve ülser yapar. Bu tip ilaçlar yemek borusuna yapışmamaları için bol su ile alınmalıdır. Mide etkisini azaltmak içinse aç alınmalıdır. Görüldüğü gibi doktorunuzun ilaçlarınızla ilgili nasıl alıncağı yönündeki uyarıları son derce önemlidir ve uyulması gerekir.

Basın Yansımaları: hurriyet