İshal Nedir?

İshal, bağırsak hareketlerinin sıklığının ve sıvılığının artmasıyla kendini gösteren bir sindirim sistemi hastalığı. Hasta, gün içinde sıklıkla dışkılama ihtiyacı yaşar ve genellikle sulu veya sıvı ya da gevşek şekilde dışkılar.

İshal atta yatan bir hastalık olmadığı sürece geçici bir sorurdur. Önemli olan ishalin devam ettiği süre içinde yeterli sıvı alımının sağlanmasıdır. Bu noktada dikkat edilmesi gereken şey, ishalin şiddeti, kanlı olması ve kronik hale gelmişse zaman kaybedilmeden hekime başvurulması gerektiğidir. Altının çizilmesi gereken bir başka nokta da yaşlı ve çocuklarda yaşanan ishallerde çok daha dikkatli olunmasıdır.

İshalin Belirtileri Nelerdir?

İshalin belirtileri kişiden kişiye değişebilmektedir. En sık rastlanan şikayetleri şöyle sıralamak mümkün. 

• Dışkı genellikle sıvı, gevşek veya suludur. Bu şekilde gün içinde defalarca dışkılama yaşanabilir. 
• Karın bölgesinde ağrı, kramp, şişkinlik ya da gaz da yaşanan şikayetler arasındadır. 
• İshalin altta yatan nedeni bir enfeksiyon hastalığı ise ishalle birlikte ateş de gözlenmektedir. Böyle bir durumda vakit kaybedilmeden hekime başvurulması önemlidir. 
• İshalle birlikte sıvı kaybı yaşandığı için dehidrasyona bağlı ağız kuruluğu ve cilt kuruluğu da gözlenebilir. Aynı zamanda sıvı kaybı nedeniyle idrar çıkışı da azalabilir. 
• İshal hem yaşanan sıvı kaybı, hem de yetersiz besin alımı nedeniyle halsizlik ve yorgunluğa da yol açabilmektedir.

İshal Neden Olur?

Sindirim bozukluklarından enfeksiyonlara, parazitlerden strese kadar birçok sorun ishale neden olabilmektedir.
Norovirüs, rotavirüs, E. coli ve Salmonella gibi patojenlerden kaynaklanabilen viral ve bakteriyel enfeksiyonlar ishale neden olabilmektedir. Özellikle yaz aylarında açıkta bırakılan ya da uygun şartlarda saklanmayan yiyecekler gıda zehirlenmesine neden olabilmektedir. Yine amipler, giardia gibi bağırsak parazitleri de ishale neden olabilmektedir. 

Bağırsak florasını etkileyebildiği için özellikle antibiyotikler gibi bazı ilaçlar da ishale neden olabilmektedir. 
Tüm vücudu etkileyen yoğun stresin bağırsaklar üzerinde de etkisi olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla kişinin psikolojik yapısı bağırsak hareketlerini de etkileyerek ishale neden olabilmektedir.

İshal Çeşitleri Nelerdir?

Akut İshal

Birdenbire başlayan akut ishal genellikle viral ya da bakteriyel hastalıklar, gıda zehirlenmesi gibi nedenlerle yaşanabilmektedir. Akut ishal birkaç gün boyunca devam edebilmektedir.

Kronik İshal 

İki haftadan uzun süren ve devam eden ishal, kronik ishal olarak tanımlanmaktadır.  Bu tür ishal, genellikle uzun süreli sindirim sorunları, inflamatuar bağırsak hastalıkları (örneğin Crohn hastalığı veya ülseratif kolit) ve çölyak hastalığı ile bağlantılıdır.  

Osmozik İshal

Laktoz intoleransı örneğinde olduğu gibi bağırsaklarda sindirilemeyen ya da çözülemeyen maddelerin bulunması durumunda ortaya çıkan ishaldir. 

Sekretuar İshal 

Bağırsaklara aşırı miktarda sıvı salgılanması sonucu oluşur. Genellikle bazı ilaçlar ve bakteriyel hastalıklarla birlikte görülür. 

Kanamalı İshal

Ciddiye alınması gereken bu ishal durumunda dışkıda kan bulunur. Vakit kaybetmeden hekime başvurulması gereken kanamalı ishalin altında inflamatuar bağırsak hastalıkları veya bağırsak enfeksiyonları bulunabilir. 

İnflamatuar İshal

Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıklarıyla ilişkilendiren ishaldir.

Antibiyotikle İlişkili İshal

Antibiyotik kullanımı normal bağırsak florasının bozulmasına neden olabildiği için bazı kişilerde antibiyotik kullanımına bağlı olarak gelişen ishaldir.

İshal Yapan Yiyecekler Nelerdir?

Yiyecekler, saklanma koşullarından pişirilmesine, temizliğinden içeriğindeki maddelere kadar birçok nedenle ishal gelişiminde etkili rol oynayabilmektedir. Özellikle de hassas sindirim sistemine sahip kişiler bu durumlardan daha fazla etkilenir. Ancak yiyecekler ve ishal ilişkisi kişiden kişiye farklılık gösterebileceği için genel olarak aşağıda işaret edilen noktalara dikkat etmek önemlidir.

• Çiğ veya yeterince pişmemiş et ve deniz ürünleri parazit ve bakteri içerdiklerinden ishale neden olabilmektedir. 
• Süt ve süt ürünleri özellikle laktoz intoleransi olan kişilerde sorun yaratabilmektedir. Bu ürünlere karşı hassasiyeti olduğunu bilenlerin dikkatli olmasında yarar var. 
• Baharatlı ve yağlı yiyecekler sindirim sistemini tahriş edebildiği için mide bağırsak sorunlarına neden olabilmektedir. Dolayısıyla bu ürünlerin fazla tüketilmesi sonrası da ishal gelişebilmektedir. 
• Fazla şekerli, işlenmiş, paketli gıdaların tüketilmesi bazı sindirim sorunlarının yanında ishale neden olabilmektedir. 
• Meyve ve sebzelerin tüketilmesi genel sağlık açısından son derece önemli. Ancak bazı durumlarda çiğ tüketilmesi sonrasında bakteriyel kontaminasyon riski nedeniyle ishal yapabilme riski bulunmaktadır.
• Çiğ yumurta da içeriğinde bulunabilen salmonella bakterileri nedeniyle ishal yapabileceği unutulmamalı.
• Sorbitol ve mannitol gibi yapay tatlandırıcıların tüketilmesi genel sağlık açısından da önerilmemektedir. Aynı zamanda yapay tatlandırıcıların sindirim sistemini etkileyerek ishale neden olma riski vardır. 
• Alkol ve kafeinli içeceklerin bağırsak hareketini artırdığı bilinmektedir. Dolayısıyla bu maddelerin fazla tüketilmesi ya da bu maddelere hassasiyet bulunması durumunda ishal gelişebilmektedir.

İshale İyi Gelen Yiyecekler Nelerdir?

İshal gelişmesi durumunda öncelikle sıvı alımına dikkat etmek çok önem taşımaktadır. Bununla birlikte ishal artar, kötüleşir, baraberinde ateş gelişir ya da kanlı ishal yaşanırsa vakit kaybetmeden hekime başvurulmalıdır. 
Bununla birlikte ishal sürecinde bazı besinleri tüketmek hastalık sürecinde yardımcı olabilmektedir.

Pirinç: Beyaz pirincin sindirimi rahat olduğu için bağırsakları rahatlatabilmektedir. Dolayısıyla ishal sürecinde lapa formunda yağsız pirinç tüketimi yardımcı olabilir. 
Elma: Püre formunda hazırlanacak olan elma yüksek lif içeriği sayesinde bağırsak hareketlerini kontrol etmeye yardımcı olabilir. 
Muz: Potasyum açısından zengin olan muzlar, ishal nedeniyle meydana gelen sıvı kaybını karşılamaya yardımcı olabilir. Ayrıca sindirim sistemini sakinleştirmeye yardımcı olurlar.
Yoğurt: Probiyotik özellikleri sayesinde yoğurt, sindirim sisteminin iyileşmesine ve bağırsak florasının dengelenmesine yardımcı olabilir.
Haşlanmış Patates: Bağırsak rahatsızlıklarını hafifletir ve sindirilmesi basit bir karbonhidrat olduğu için Tercihen haşlanmış olarak, yağ ve baharat eklenmeden tüketilmelidir.
Çorbalar: Özellikle yağsız olacak şekilde hazırlanacak tavuk ya da sebze çorbaları, kusma ve ishal durumlarında hem azalan sıvı ihtiyacını hem de besin ihtiyacını karşılamada yardımcı olabilir.

Tehlikeli İshalin Belirtileri Nelerdir?

İshal altta yatan nedene bağlı olarak süresi ve şekli değişse de özellikle bazı belirtiler uyarıcı olarak kabul edilmeli ve mutlaka hekime başvurulmalıdır.

Sıvı ve elektrolit kaybı: Şiddetli susuzluk-dehidrasyon, baş dönmesi, ağız kuruluğu ve idrarda azalma sıvı ve elektrolik kaybının belirtileri arasındadır.  
Ateş yüksekliği: İshalle birlikte ateş görülmesi de ciddiye alınması gereken belirtiler arasındadır. Bu durum altta yatan enfeksiyon ya da hastalığın belirtisi olabilir. 
Uzun süreli ishal: Altta yatan bir sorun yoksa ishalin belirli süre içinde kendiliğinden geçmesi beklendiği için 48 saatten uzun sürmesi bir soruna işaret edebilmektedir. Bu durumda kronik bir sorunun varlığı söz konusu olabilir. 
Dışkının kanlı olması: İshal sırasında dışkının koyu renkli olması, mukus ya da kan bulunması ciddi bir hastalık ya da enfeksiyonun işareti olabileceği için mutlaka ciddiye alınması gerekmektedir. 
Şiddetli karın ağrısı: İshal sırasında karın ağrısı yaşanması normal olabilmekle birlikte eğer ağrı uzun süreliyse ve şiddetliyse ciddi bir soruna işaret edebilmektedir. 
Kusma:Sık sık kusmak, vücudun sıvı dengesini bozacağı ve dehidrasyona neden olabileceği için ishalle birlikte kusma varsa dikkatli olunmasında fayda var. 
Aşırı yorgunluk: İshalle birlikte yeterli sıvı alımı da sağlanamıyorsa şiddetli elektrolit ve sıvı dengesizlikleri kişide aşırı yorgunluk ve zayıflığa neden olabileceği için destek alınması gerekebilir.

Yetişkinlerde İshali Ne Geçirir?

Yetişkinlerde ishal tedavisi genellikle nedenine bağlı olarak değişir. İshal şiddetli, kronikse veya yüksek ateş ya da kanlı dışkı gibi diğer semptomlarla birlikteyse mutlaka bir hekime başvurulması gerekir. İshalin yönetiminde aşağıdaki noktalara dikkat etmek yardımcı olabilmektedir. 

Sıvı tüketimi artırılmalı: İshal kontrolü sırasında yapılacaklar listesinin başında yeterli sıvı alımı gelmektedir. Çünkü ishalle birlikte vücutta sıvı kaybı yaşanır. Bu dengeyi korumak için elektrolit içeren içecekler ve su tüketilmesi önelidir. 
El hijyenini dikkat edilmeli: İshal sırasında hem kişinin kendisini hem de çevresindekileri korumak adına el hijyenine dikkat etmesi gerekir. Bu nedenle hem ishale neden olacak enfeksiyonlardan korunmak hem de olası enfeksiyon durumunda bulaşı önlemek için eller sık sık yıkanmalı. 
Yağlı besinlerden uzak durulmalı: İshal sırasında bağırsak hareketlerini artıracak lifli besinlerden uzak durmakta fayda var. Ayrıca, yağlı, baharatlı yiyecekler ve süt ürünlerini de kısıtlamak fayda sağlamaktadır. 
Probiyotiklere yer verilmeli: Bağırsak florasının düzenlenmesine yardımcı olabileceği için bu dönemde doktor önerisiyle probiyotik almak da fayda sağlayabilmektedir. 
Dinlenmeye çalışılmalı: Özellikle ishalin kaynağında altta yatan bir hastalık varsa, bağışıklık sistemini güçlendirebilmek için dinlenmek yarar sağlayacaktır.

Bebeklerde İshale Ne İyi Gelir?

Özellikle yeni doğan bebeklerde ishal ile başa çıkarken profesyonel tavsiye almak her zaman en iyi yoldur. Herhangi bir yanlış ilaç ya da uygulama bebeğin sağlığını olumsuz etkileyebileceği için bu konuda mutlaka hekimin önerileri doğrultusunda hareket edilmedir.

Çocuklarda İshale Ne İyi Gelir?

Çocuklar, besin alerjileri virüs ve bakterilerden kaynaklı hastalıklar, yetersiz hijyen gibi birçok nedenle ishal yaşayabilmektedir. Bu durumda da mutlaka hekim önerileri doğrultusunda hareket etmek gerekir. Bununla birlikte aşağıdaki öneriler de fayda sağlayabilmektedir. 

• Sıvı alımını artırılmalı. 
• Sindirimi kolay gıdalar tercih edilmeli. 
• El hijyenine dikkat edilmeli.

Hamilelikte İshale Ne İyi Gelir?

Hamilelikte ishalin yönetilmesi, annenin ve doğmamış çocuğun sağlığını korumak için önemlidir. Dolayısıyla gebelikte yaşanan ishallerde mutlaka hekim bilgilendirilmeli, ishalin şiddetli olması durumunda, ateş eşlik ediyorsa ve dışkıda kan varsa vakit kaybedilmeden hekime başvurulmalı.

Hamilelikte ishal tedavisi için aşağıdaki öneriler dikkate alınabilir:

Sıvı tüketimi artırılmalı: Bol miktarda sıvı tüketmek, ishalin neden olduğu sıvı kaybını telafi etmek için hayati önem taşır. Su, elektrolit çözeltileri (ağız yoluyla rehidrasyon çözümleri) ve sebze veya tavuk suyu gibi hafif sıvılar içmek faydalı olabilir.
Kolay sindirilen besinler tercih edilmeli: Mideye fazla yük bindirmeyen, muz, pirinç, elma püresi ve tost gibi yiyecekler tercih edilmeli. Baharatlı, yağlı, kızartılmış ürünler ve süt ürünlerinden uzak durulmalı. 
Hijyene dikkat edilmeli: Gıda kaynaklı hastalıklardan kaçınmak için elleri sık sık yıkanmalı ve gıda hijyenine dikkat edilmeli.