Vaka sayılarındaki artışla birlikte Covid-19 aşıları yeniden gündemde... Tüm dünya ile birlikte ülkemizde de tırmanışa geçmesiyle birlikte uzmanlar, hem maske, mesafe, hijyen tedbirlerine geri dönün hem de aşı olun çağrısı yapıyor. Peki önceki varyantlarda etkili olduğu söylenen aşılar, Omicron 'un yeni varyantlarından ne kadar koruyor? Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Tıbbi Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Pınar Çıragil  salgının seyri ve aşılarla ilgili merak edilen soruları yanıtladı.

• Şu an için Covid tablosunu değerlendirir misiniz? Öngörülen bir tablo muydu? Beklenmedik bir sonuç mu?

Sağlık Bakanlığı verilerine göre Mayıs ayında 900 civarında saptanan yeni vaka sayısı 11 - 17 Temmuz 2022 haftasında 226.532 olarak bildirilmiştir. Bir önceki haftaya göre vaka sayılarında ciddi bir artış olduğu gözlenmektedir. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de son dalganın sönümlenmeye başlamasıyla birlikte önlemler/kısıtlamalar kaldırıldı ve bugün yeni bir dalga ile karşı karşıya kaldık.

Geçen yaza benzer bir durumda olduğumuz artık çok açık; üstelik bu sefer devam eden COVID-19 dalgasında, Omicron varyantının alt soyları olan özellikle BA.4 ve BA.5’in  daha önce dolaşan virüslere göre bulaşının daha hızlı olduğunu biliyoruz.

• Bu tablonun önümüzdeki dönem için özellikle sonbahar için yansıması ne olur?

Artan vakalarla birlikte, sonbahar ve kış aylarında okullar açıldıkça, insanlar tatilden döndükçe ve soğuk havaların başlamasıyla birlikte, iç mekanlarda sosyal hareketlilik daha da artacaktır.  Bu durum maske takılması gibi önlemlerin de uygulamadan kalkması nedeniyle, COVID-19’a bağlı hastaneye ve yoğun bakım ünitelerinde yatışlarda da bir artışa neden olabilir. 

Son dalga ile birlikte COVID-19 nedeniyle hastaneye yatış oranları iki katına çıkarken, yoğun bakım ünitesi başvuruları şimdiye kadar nispeten düşük kaldı. Bununla birlikte, daha yaşlı gruplardaki enfeksiyon oranları artmaya devam ederken, Avrupa’da hala her hafta 3000'e yakın kişinin COVID-19'dan yaşamını kaybetiği bildirilmekte. 

Bu rakamlar yakın geçmişin bir resmini çizmekte. Ancak geleceğe bakmak ve geleceğe hazırlanmak çok daha zor olmakla birlikte, gerekli düzenlemelerin uygulanmaya girmesi ve önlemlerin alınması gerekir.  Harekete geçmek için sonbaharı beklemek çok geç olabilir. Bu amaçla DSÖ, gelecek enfeksiyon dalgalarına hazırlanmaya yardımcı olmak için COVID-19 ve diğer solunum yolu virüsleri için sonbahar/kış stratejisini yayınladı  

 Bu kapsamda;

• Aşı takviminin tamamlanarak hatırlatma dozlarının yapılması,
• Bağışıklığı baskılanmış kişilere ve bunların yakın temaslılarına ikinci bir hatırlatma dozu uygulanması ve belirli risk altındaki gruplara son dozlarından en az 3 ay sonra ikinci bir rapel verilmesinin düşünülmesi;
• Kapalı mekanlarda ve toplu taşıma araçlarında maske takılmasının teşvik edilmesi;
• Kalabalık ortamların ve kamusal alanların (okullar, ofisler ve toplu taşıma gibi) havalandırılmasının uygulanması önerilmektedir.
   

Önlemlerin neredeyse ortadan kalktığı bu günlerde hastalıkla ilgili risk devam ediyor mu? Özellikle yaşlılar, çocuklar ve gebeler nelere dikkat etmeli?
Şu anda, kış mevsiminin yaşandığı güney yarımkürede, COVID-19 ile birlikte sağlık sistemleri üzerinde sürekli bir baskı oluşturan çok aktif bir grip mevsimi de yaşanıyor. Benzer bir senaryoyu kuzey yarım kürede sonbaharda ve kışa doğru ilerlerken görmemiz muhtemel. İleri yaş, bağışıklığı baskılanmış hasta grubu için daha dikkat edilmesi gerekmekle birlikte tüm toplumda bu nedenle aşılama, maske kullanımının teşvik edilmesi, fiziksel mesafeye dikkat edilmesi, kalabalık ortamlarda bulunmamaya dikkat edilmesi önemli.

Gebelerin gebe olmayan kişilere kıyasla COVID-19'dan etkilenme riskleri daha yüksektir. Ayrıca, gebelikte COVID-19 geçirildiğinde gebelik sürecini ve gelişmekte olan bebeği de etkileyebilecek komplikasyon riski mevcuttur. Gebeler de, zamanı geldiğinde COVID-19 güçlendirici aşı yaptırarak, maske kullanarak korunmaya dikkat etmeli, kapalı ortamlarda bulunmamaya ve fiziksel mesafeye önem vermelidirler.

• Aşılanma süreci yine başladı. Bu konuda neler söyleyebilirsiniz?

CDC 6 ay ve üzeri herkese COVID-19 aşısı önermekte. Bu, hamile olan, emziren, veya gelecekte hamile kalabilecek kişileri içerir. CDC ayrıca, annesi hamileyken veya öncesinde aşılanmış veya bir COVID enfeksiyonu geçirmiş 6 aylık ve daha büyük bebekler için COVID-19 aşıları önermektedir. 50 yaş ve üzeri kişiler ve bağışıklığı baskılanmış kişilerin de hatırlatma dozlarını yaptırmaları önemlidir.

COVID-19 aşı hatırlatma dozları ciddi hastalık ve ölümleri en aza indirmek, sağlık bakım kapasitesini korumak ve yüksek riskli popülasyonları korumak için bulaşmayı azaltmak adına uygulanmalıdır.

• Aşılanma hastalığın hafif geçirilmesine yardımcı oluyor mu?

COVID-19 aşısı ile tam olarak aşılanmış 65 yaş ve üstü yetişkinlerin COVID-19 nedeni ile  hastaneye yatış riskinde %94'lük bir azalma olduğu ve kısmen aşılanmış olanlar arasında aşılamanın %64 etkili olduğu bildirilmektedir. Bu verilere göre tam aşılı olan ve uygun zamanda hatırlatma dozu uygulanan bireylerde hastaneye yatış ve ciddi hastalık geçirme riski oldukça düşmektedir.

• Yeni aşılar BA 4 ve BA 5 için de etkili mi?

Şu anda veriler sınırlı olsa da, iki doz mRNA aşısının önceki varyantlara kıyasla Omicron enfeksiyonunu önlemede daha az etkili olduğuna dair bilgiler olmakla birlikte;  hastaneye yatışı gerektiren daha ciddi hastalıklara karşı koruma oranlarının iyi olduğu bildirilmekte. Ayrıca, destekleyici dozun enfeksiyona karşı koruma sağlamada değerli bir araç olduğunu biliyoruz ve destekleyici dozun ciddi hastalıklara karşı çok iyi koruma sağlayacağını umuyoruz. 

Hatırlatma dozlarının uygulanması, maske takılmasının teşvik edilmesi, kapalı ortamlarda en az süre kalınması ve fiziksel mesafeye dikkat edilmesi, şu anda COVID-19'a karşı toplumu korumaya ve sağlık sistemi kapasitesini korumaya yardımcı olmak için önemlidir.

• Eksik aşılı olanlar hastalığı nasıl geçiriyor?

Ülkemizde aşılama oldukça başarılı ve erken başlamasına rağmen ilk aşılanan yaşlı grup inaktif aşı ile aşılanmıştı. Ancak biliyoruz ki inaktif aşılar mRNA aşıları kadar koruyucu değil. Bu nedenle toplumun her kesiminin ve özellikle yaşlı kişiler, bağışıklığı baskılanmış kişiler ve okullar açılmadan önce çocukların da hatırlatma dozlarının yapılması gerekmekte. Hatırlatma dozları yapılmayan, eksik aşılı kişilerde hastaneye yatış, ciddi hastalık geçirme, yoğun bakıma yatışların daha yüksek olduğu görülmekte. 

Basın Yansımaları: timeturk | medimagazin | sozcu