Ferrritin Nedir?

Vücudumuzdaki demirin depolanmasını ve salınmasını sağlayan protein komplesi Ferritin olarak tanımlanır. Vücuttaki demirin güvenli şekilde depolanması ve gerektiği durumlarda da kullanılmak üzere serbest bırakılması, ferritinin temel görevidir. Ferritin değerinin düşük ya da yüksek olması farklı sağlık sorunlarına işaret etmesi açısından önemlidir. Ancak sağlıklı bireylerdeki ferritin seviyesinin cinsiyet, yaş gibi farklı parametrelere göre değişkenlik gösterdiği unutulmamalı.  Ferritin daha çok karaciğer, kemik iliği, kas ve dalak hücrelerinde bulunur ve az miktarı da kara geçer. Zaman zaman, demik eksikliği anemisi, kronik hastalıklar ya da aşırı demir yüklenmesi gibi şüpheli durumlarda kandaki ferritin miktarına bakılır. 

Ferritin Düşüklüğü Nedir?

Ferritin yüksekliği ve düşüklüğü altta yatan bir sağlık sorununa işaret edebilmektedir. Her iki durumda da kişide bazı şikayetlere neden olabilmektedir. Demiri depolamakla görevli bir protein olduğu için, yapılan testlerde düşük ferritin seviyesi tespit edilmesi demir depolarının azaldığının göstergesidir ve tedavi edilmesi gerekir. Aksi taktirde kişide yarattığı şikayetlerin artmasının yanında demir eksikliği anemisinin gibi daha ciddi sorunlara yol açabilmektedir. 

Ferritin Düşüklüğünün Belirtileri Nelerdir? 

Ferritin düşüklüğü durumunda vücudun demiri üretememesine bağlı olarak kişide bazı şikayetler ortaya çıkar. Bu duruma neden olan etkenler arasında; kadınlarda yoğun adet kanamaları, hemoroid, ülser gibi bağırsak hastalıklarına bağlı kanamalar, besinlerle yeterince demir alınmaması, kronik hastalıklar ya da aşırı çay kahve tüketimi gibi birçok etken ferritin düşüklüğüne neden olabilir. 

Vücudun yeterince demir üretememesi sonucunda; baş dönmesi, baş ağrısı, konsantrasyon güçlüğü, nefes darlığı, çarpıntı, saç dökülmesi, çabuk yorulma gibi şikayetler ortaya çıkar. Bu belirtilere sahip kişilerin vakit kaybetmeden bir hekime başvurarak kan testiyle ferritin seviyelerini kontrol ettirmesi önemlidir. Aksi taktirde tedavi edilmediği taktirde uzun dönemli farklı sağlık sorunları ortala çıkabilmektedir. 

Ferritin Düşüklüğü Nasıl Tedavi Edilir?

Yapılan kan testi sonucunda ferritin düşüklüğü tespit edildiğinde öncelikle altta yatan neden araştırılır. Dolayısıyla kişinin durumuna ve altta yatan soruna uygun tedavi sürdürülür. Kırmızı et, balık, ıspanak, mercimek, nohut, kuru meyvelerin ağırlıklı olduğu demir açısından zengin bir beslenme düzenine geçmek, hekim kontrolünde demir ilaçlarıyla takviye yapmak, kanamaya neden olan sorunları çözmek ve emilim sorunları için bağırsak sağlığının desteklenmesi tedavi yaklaşımı içinde yapılacaklar arasında yer alır. 

Ferritin Yüksekliği Nedir?

Ferritin düşüklüğünde olduğu gibi kanda ferritin değerinin yüksek olması da bir sağlık sorununa işaret edebilmektedir. Ancak ferritin yükselmesi durumunda kişide çok belirgin şikayetler ortaya çıkmaz. Şikayetler daha çok altta yatan soruna göre ortaya çıkar.  
Kilo kaybı, halsizlik yorgunluk, kalp çarpıntısı, ciltte bronzlaşma veya koyulaşma, karın ağrısı ve özellikle hemokromatoz durumunda eklem ağrıları, ferritin yükselmesiyle sonuçlanan hastalıklara bağlı olarak görülebilecek şikayetler arasındadır. 

Ferritin Yüksekliği Neden Olur?

Aşırı demir takviyesi  ya da sık kan nakli, bazı genetik hastalıklar sonucu, lösemi, lenfoma gibi kan kanserleri, hepatit, siroz gibi karaciğer hastalıkları, lupus, romatoid artrit gibi bazı iltihaplı hastalıklar ve akut ya da kronik enfeksiyonlar durumunda ferritin değerlerinde yükselme görülür. 

Ferritin Yüksekliğinin Tedavisi

Ferritin yüksekliği tedavisinde de altta yatan nedene göre tedavi yaklaşımını sürdürülür. Örneğin altta yatan neden enfeksiyon ya da karaciğer hastalıklarıysa öncelikle sorunun kaynağının çözümüne gidilir. 

Vücuttaki fazla demirin vücuttan atılması için kan alma ve şelasyon tedavisi de uygulanır. Bununla birlikte: demir açısından zengin gıdaların azaltılması, alkol tüketilmemesi ve c vitamini tüketiminin azaltılması gibi beslenme düzeninde bazı değişikler yapılması gerekmektedir. 
Ferritin yüksekliği de genellikle bir kan testi ile tespit edilebilen ferritin yüksekliği farklı bir sağlık sorununa işaret edebileceği için  mutlaka bir uzman tarafından değerlendirilmesi gerekir. 

Yüksek ferritin seviyeleri başka bir sağlık sorununun habercisi olabileceğinden, mutlaka bir doktor tarafından değerlendirilmelidir. 

Ferritin Kaç Olursa Tehlikelidir?

Ferritin seviyelerinin ne zaman tehlikeli olduğu, kişinin genel sağlık durumu, yaş, cinsiyet ve mevcut hastalıkları gibi faktörlere bağlıdır. Ferritin seviyesi normal aralığın altına düşmüş veya üstüne çıkmışsa. Yorgunluk, saç dökülmesi, solgunluk gibi belirtiler varsa. Karın ağrısı, ciltte koyulaşma, eklem ağrıları veya kilo kaybı gibi belirtilerle birlikte yüksek ferritin görülüyorsa. Kan testi sonuçları her zaman bir uzman tarafından değerlendirilmelidir. Ferritin seviyesi tek başına bir tanı koydurmaz; diğer kan değerleri ve hastanın genel durumu da göz önünde bulundurulmalıdır.

Normal Ferritin Değerleri

Kadınlar: 10-120 ng/mL
Erkekler: 20-250 ng/mL
Çocuklar: 7-140 ng/mL

Bu değerler laboratuvarlar arasında küçük farklılıklar gösterebilir.

Ferritin Seviyeleri ve Tehlike Durumları

Düşük Ferritin Seviyesi (<10-15 ng/mL)
Yüksek Ferritin Seviyesi (>300-400 ng/mL)
Tehlike Potansiyeli:
400-1000 ng/mL:
1000 ng/mL ve üzeri: Aşırı demir birikimi (hemokromatoz): Organlara zarar verme riski artar (özellikle karaciğer, kalp ve pankreas), siroz, hepatit, Lösemi, lenfoma gibi bazı kanserlerde bu seviyeler görülebilir.

Not: Akut enfeksiyonlar, iltihaplar veya kanserlerde ferritin seviyeleri geçici olarak çok yükselebilir, ancak bu her zaman aşırı demir yüklenmesi anlamına gelmez.