Hemoglobin (HGB) Nedir? 

Vücudumuzun kırmızı kan hücrelerinde bulunan hemoglobin, kana kırmızı rengini vermesinin yanında vücudun oksijen ihtiyacını karşıladığı için hayati öneme sahip bir proteindir. Hemoglobinin görevleri arasında hücrelerdeki karbondioksitin akciğerlere taşınması da bulunur. Genel sağlık durumunun önemli göstergelerinden biri olan hemoglobin seviyeleri tam kan sayımı testlerinde ölçülür.

Hemoglobin Düşüklüğü Nedir?

Kanda bulunan hemoglobin seviyelerinin normal olarak kabul edilen değerin altına inmesi, “hemoglobin düşüklüğü” olarak tanımlanır. Bu durum altta farklı nedenlere işaret edebilse de genellikle anemi  yani (kansızlık) işaret eder. Hemoglobin düşüklüğü sırasında vücuda yeterli miktarda oksijen gitmez. 
Hemoglobinin normal değerleri kadınlar ve erkekler için farklılık göstermektedir. Aşağıdaki aralıkların altına düştüğünde hemoglobin düşüklüğünden söz edilebilir.

Hemoglobin Normal Değeri

Normal Hemoglobin Seviyeleri

Kadınlar: 12.1 - 15.1 g/dL
Erkekler: 13.8 - 17.2 g/dL
Çocuklar: 11 - 16 g/dL

Hemoglobin Düşüklüğünün Belirtileri Nelerdir? 

Aşağıdaki şikayetler hemoglobin düşüklüğüne işaret eder. 

• Enerji düşüklüğü ve kişinin kendini sürekli halsiz ve yorgun hissetmesi.
• Kişinin teninde, dudaklarında veya tırnak yataklarında soluk görüntü.
• Özellikle fiziksel aktivite sırasında artan nefes almakta güçlük, nefes darlığı.
• Hemoglobin düşüklüğü nedeniyle yaşanan düşük oksijen seviyesi nedeniyle baş dönmesi.
• Kalbin düzensiz çarpması veya kalp çarpıntısı.
• Dolaşım yetersizliğine bağlı el ve ayaklarda soğukluk. 
• Baş ağrısı
• Özellikle egzersiz sırasında olmak üzere kaslarda güçsüzlük. 
• Konsantrasyon güçlüğü ve sinirlilik hali. 
  
  Bu şikayetlerden bazıları uzun süredir devam ediyorsa mutlaka vakit kaybetmeden hekime başvurmak gerekir. 

Hemoglobin Düşüklüğü Neden Olur? 

Hemoglobin düşüklüğünün altında birçok sorun yatabilmektedir. 

Beslenme Yetersizlikleri

Hemoglobinin temel yapı taşı demir olduğu için yetersiz demir alımı veya emiliminden kaynaklanan problemler neden olabilmektedir. Bu nedenle en sık görülen neden demir eksikliğine bağlı anemidir. 

Bunun yanında B12 vitamini ve Folik Asit eksikliği de megaloblastik anemiye neden olabilir. Sonuçta bu durum da hemoglobin değerlerinde düşüklükle kendini gösterir. 

Kan Kaybı

Cerrahi müdahaleler, travmalar ya da doğum gibi nedenlerle yaşanan akut kan kaybı ve mide ülseri, menstruasyon gibi uzun süreli, düşük şiddetli kan kayıpları da hemoglobin düşüklüğüne neden olabilir. 

Kronik Hastalıklar

Kronik böbrek hastalıkları, kanser ve kemoterapi tedavisi, romatoid artrit ve lupus gibi kırmızı kan hücrelerinin yapımının azalmasına, üretiminin baskılanması neden olabildiği için hemoglobin değerinin düşmesine neden olur. 

Genetik ve Kalıtsal Hastalıklar

Orak Hücreli Anemi varlığında anormal hemoglobin üretimi sonucu kırmızı kan hücreleri kolayca yıkılır. Yine Talasemi durumunda da vücut, yeterince hemoglobin üretmez.

Kemik İliği Hastalıkları Aplastik Anemi, lösemi gibi hastalıkların varlığında da kemik iliği yeterince kırmızı kan hücresi üretemediği için hemoglobin değerleri düşer.

Hemoglobin Düşüklüğü Nasıl Tedavi Edilir?

Sorunun tedavi edilebilmesi için öncelikle altta yatan nedeninin tespit edilmesi gerekir. Buna bağlı olarak da tedavi ve yaşam tarzı (beslenme) düzenlenir. Hemoglobin seviyelerinin normalden düşük olduğunu düşündüğünüzde, bir doktora başvurmak ve gerekli tetkikleri yaptırmak en doğru yaklaşımdır.

Hemoglobin Seviyelerini Artırmak İçin Nasıl Beslenmeli?

Kırmızı et, ıspanak, baklagiller, kuruyemişler gibi demir içeriği zengin gıdalar tüketilmeli. Demir emilimini artırmak için portakal, biber gibi C vitamini zengini besinler tercih edilmeli. B12 ve Folik Asit eksikliğini gidermek için, yumurta, süt ürünleri, tam tahıllar, yeşil yapraklı sebzeler yenmeli. Ancak hemoglobin düşüklüğünün altında bir sağlık sorunu varsa öncelikle bu sorunun tedavi edilmesi gerektiği için mutlaka hekim önerileri dikkate alınarak hareket edilmeli. 

Hemoglobin Yüksekliği Nedir? 

Kandaki hemoglobin seviyesinin normal değerlerin üzerine çıkması “hemoglobin yüksekliği” olarak tanımlanmaktadır. Kadınlar, erkekler ve çocuklar için değişebilen normal hemoglobin değerleri farklı nedenlerle normal değerlerin üzerine çıkabilmekte. Hemoglobin seviyesinin çok yüksek olması kanın yoğunlaşmasına neden olabileceği için buna bağlı olarak,inme,  kalp krizi,  organ hasarı gibi riskleri artırır. 

Hemoglobin Yüksekliğinin Belirtileri Nelerdir? 

Hemoglobin yüksekliği, kandaki hemoglobin seviyesinin normalden fazla olmasıdır ve genellikle çok belirgin şikayetlere neden olmaz. Ancak değerin belirgin şekilde yükselmesi durumunda bazı semptomlar ortaya çıkar. 

• Baş Ağrısı ve baş dönmesi gibi genel belirtiler. 

• Beyne giden kan akışı da etkilendiği için yorgunluk ve halsizlik hissi. 

• Yüzde ve ciltte kızarıklık, el ve ayak parmaklarında morarma olabilir.

• Oksijen taşımasındaki sorunlar nedeniyle ortaya çıkan nefes darlığı. 

• Kan dolaşımını dengelemek için kalp daha fazla çalışır, bu durum da çarpıntıya neden olur. 

• Ellerde ve ayaklarda karıncalanma veya uyuşma hissi.

• Göğüs ağrısı

Hemoglobin Yüksekliğinin Nedenleri Nelerdir? 

Hemoglobin yüksekliği, genetik, çevresel ve sağlık durumuna bağlı olarak gelişebilmektedir. Yüksek rakımlı bölgelerde yaşamaktan, susuz kalmaya kadar birçok neden hemoglobin düşmesine neden olabilmektedir. 

Hemoglobin yüksekliği ile sonuçlanabilecek durumları şöyle sıralamak mümkün: 

• Yüksek rakımlı bölgelerde oksijen yoğunluğu düşük olduğundan, vücut oksijen ihtiyacını karşılamak için daha fazla hemoglobin üretir. 
• Sigara içmek, karbonmonoksit nedeniyle oksijen taşınmasını zorlaştırır ve hemoglobin üretimini artırır.
• Kemik iliğinin aşırı kırmızı kan hücresi üretmesiyle karakterize bir kan hastalığı olan polisitemi vera hastalığı de hemoglobin yüksekliğine neden olur. 
• KOAH veya amfizem gibi kronik akciğer hastalıklarında, vücut oksijen yetersizliğini telafi etmek için hemoglobin üretimini artırır.
• Kalp hastalıklarının varlığında özellikle doğuştan gelen kalp hastalıklarında hemoglobin yüksekliğine neden olur. 
• Dehidrasyon (susuz kalma) durumunda kan hacmi azaldığında, hemoglobin konsantrasyonu geçici olarak artabilir.
• Atletlerde steroid veya doping gibi performans artırıcı maddeler hemoglobin seviyelerinin artmasına neden olabilir. 
• Böbrek Tümörlerinin varlığında böbrekler fazla eritropoietin üreterek kırmızı kan hücresi üretimini artırabilir. Bu da hemoglobin yüksekliğine neden olabilir.

Hemoglobin Yüksekliği Nasıl Düşer?

Hemoglobin yüksekliği tedavi edilmediği taktirde ciddi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Bu nedenle altta yatan neden tespit edildikten sonra buna uygun tedavi planlaması yapılması gerekmektedir. Hemoglobin seviyelerinin normalden yüksek olduğunu düşündüğünüzde, bir doktora başvurmak ve gerekli tetkikleri yaptırmak en doğru yaklaşımdır.