Kemoterapi Nedir? Nasıl Uygulanır?

Kemoterapi ilaçların uygulanması esnasında veya sonrasında çeşitli alerjik reaksiyonlar gelebilir. Uygulama sırasında sıkıntı hissi, çarpıntı, nefes darlığı, deride kızarıklık ve kabarıklık, karın ağrısı gibi çeşitli yakınmalar ile karşılaştığınızda veya kendinizi kötü hissettiğinizde hemşirenize veya doktoruna haber verin. 

Kan alma ya da herhangi bir enjeksiyon sırasında hissettiğinizden daha fazla ağrı ya da acı hissetmeyeceksiniz. Bazen ilaç damar dışına sızabilir ve iğnenin takılı olduğu damar çevresinde şişlik, kızarıklık, acı ya da yanma hissedebilirsiniz. Böyle bir durumda hemen hemşirenize haber vermelisiniz. Çünkü bu durum iğnenin damar dışına çıkması sonucu olabilir ve hemen müdahale edilmezse ileride o bölgede doku hasarı meydana gelebilir. Ayrıca bazen verilen ilaçlara bağlı olarak ilacın verildiği damarda sertleşme, renk koyuluğu ya da ağrı meydana gelebilir.

Kemoterapi uygulamasının süresi, ilaçların dozu ve veriliş sıklığı hastalığınızın türüne, kullandığınız ilaçlara ve hastalığınızın ilaçlara verdiği cevaba bağlıdır. Tüm kanser hücrelerini yok etmek için kemoterapinin bir kez uygulanması yeterli değildir. Hastalığın türüne, genel durumunuza ve hastalığın tedaviye verdiği cevaba göre belli aralıklarla ve birkaç kez uygulanması gerekmektedir. Tedavi süresi, sıklığı ve ilaç dozları önceden belirlenmiş bazı protokollere göre ayarlanır. Kemoterapi günlük, haftalık, aylık gibi değişik sürelerle verilebilir. Size uygulanacak olan tedavi protokolünün süresi ve sıklığı doktorunuz tarafından size açıklanacaktır. Ancak planlanan tedavi süresi vücudunuzun vereceği tepkiye ve tedavi ihtiyacınıza göre değişebilir, tedaviniz uzayabilir, ya da başka tedavi protokollerine geçilebilir. Bazen tedaviniz, kemoterapi ilaçlarının kemik iliği üzerine etkileri sebebiyle bir süre ertelenebilir. Bir seferlik tedavi süreniz tedavinizde kullanılan ilaçların türüne ve sayısına göre değişmektedir. Bazı ilaçlar yarım saatte uygulanırken, bazılarının uygulaması bir saat, birkaç saat ve hatta 48 saat sürebilir. Bazen tedavi üst üste birkaç gün sürebilmektedir. 

Kemoterapi ilaçlarının istenmeyen etkilerinden vücudu korumak amacıyla her tedaviyi bir dinlenme dönemi takip eder. Dinlenme dönemlerini en iyi şekilde değerlendirmeniz (iyi ve dengeli beslenme, bulaşıcı hastalıklardan korunma gibi) tedavi dönemlerini daha rahat geçirmenizi sağlar.

Verilen ilaçların dozları kişinin kilosu ve boyuna göre hesaplanmaktadır. Doktorunuz, boyunuz ve kilonuza göre almanız gereken dozu hesaplayarak tedavi şemanızı hazırlar.

Tedaviye aç gelmeniz gerekmez. Ancak yemeğinizi tedaviden 1-2 saat önce yemiş olmak, hafif yiyecekleri tercih etmek tedavinizi rahat geçirmenizi sağlayacaktır. İsteğinize göre, ilaç uygulaması sırasında yemek için kraker, su, meyve suyu veya kavrulmamış kuru yemiş, kuru  meyve  getirebilirsiniz.

Bazı ilaçlar kemoterapi ilaçları ile etkileşerek birbirlerinin etkilerini bozabilir, ciddi yan etkilere sebep olabilir. Kemoterapiye başlamadan önce evde kullandığınız her bir ilacın ismini, dozunu ve ne sıklıkta aldığınızı doktorunuza veya hemşirenize iletmeniz son derece önemlidir. Sizin ilaç olarak düşünmediğiniz aspirin, ağrı kesici, soğuk algınlığı ilaçları, bitkisel ilaçlar, besin takviyeleri ve vitamin gibi ilaçların da kemoterapi ile etkileşebileceğini unutmamalısın.
•    Tedavi süresince hekiminize sormadan herhangi bir ilaç kullanmayın. 
•    Gereksiz vitamin kullanımından kaçının. 
•    Kullandığınız tüm ilaçlar (varsa doğum kontrol hapı dahil) doktorunuz hemşirenize bildirin. 
•    Başka bir doktorun size tavsiye ettiği ya da sizin eczaneden aldığınız ilaçlardan doktorunuzu haberler edin. 
•    Hepatit ve grip ayını sormadan yaptırmayın. 
 

Kemoterapi sırasında doktorunuzun uygun göreceği zaman aralıklarında bazı görüntüleme tetkikleri (Akciğer grafisi, ultrason, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme, PET gibi)  ve kan tahlilleri yapılarak tedaviye cevap verip vermediğiniz değerlendirilir.

Kontroller ne sıklıkla yapılır ve kontrollere ne kadar süre ile devam edilir? Kanser tanısı alan bir hastanın tedavi bittikten sonra da hayat boyu kontrollere gitmesi gerekmektedir. Bunun amacı hastalığın nüks edip etmediğinin araştırılması, kemoterapinin erken ve geç yan etkilerinin takip edilmesidir. Kontrollerinizin sıklığına doktorunuz karar verecek ve size açıklayacaktır. Her hastalık grubunda farklı olmakla beraber giderek azalan sıklıkta hekim kontrolü ve bazı tetkikler gerekecektir. Kontrol periyotları arasında herhangi bir yerden kanama, yoğun genel halsizlik, ısrar eden bölgesel ağrılar, süreli bulantı kusma, devamlı baş ağrısı vb. sizi endişelendiren durumlarda kontrol randevunuzu beklemeden doktorunuza müracaat etmek uygun olacaktır.