Çocuğa sorumluluk kazandırma, çocuğun hem kişisel gelişimi hem de akademik başarısı ve iş yaşamı açısından oldukça önemlidir. Çocuğa sorumluluk bilinci aşılamak sorumluluklarının farkında olan çocuklar yetiştirmek her anne babanın isteğidir. Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Oğuzhan Zahmacıoğlu, sorumluluk duygusuna sahip olan çocuğun okulda ve hayatta daha başarılı olacağını vurgulayarak önemli açıklamalarda bulunuyor.

Çocuklara sorumluluk kazandırmada ebeveynlerin rol model olmalarının önemi nedir, bunu en sağlıklı ne şekilde yaparlar?

Çocukların sorumluluk sahibi olması için ebeveynlerin öncelikle yapması gereken, her zaman tam mümkün olamasa da, yapabileceği her şeyi çocuğun yapmasını sağlamaktır. Önceliğimiz bu olursa, yapacağımız her şey, göstereceğimiz her gayret kıymetli olacaktır. Bunu tüm yaş katmanları için söyleyebiliriz.

Bütün anne babalar bilirler ki bir ayakkabı giymek ve bağlamak hem çok zor hem de çok basit bir iştir. Bir yerlere yetişmek hemen her zaman önemli bir gerekçe sayıldığı için, genellikle çocuklarının ayakkabılarını anne babalar bağlar. Oysa ayakkabıyı kendisinin giymesi ve bağlaması, o gidilecek yerden, her neresi ise, mesela okul olsun, daha önemsiz değildir. Üstelik ayakkabısını kendi bağlamayan bir çocuğun okuldan verilen ödevleri de yapma mecburiyeti hissetmeyebileceğini pekâlâ söyleyebiliriz. Her şey zincirleme birbirine bağlıdır. Bu günlük, basit gibi görünen şeyleri uygulamayan çocuklar okulda sağlıklı bir girişkenlik sergileyemezler, yeterli ve kararında bir atılganlık gösteremezler. Sıkıcı, zorlu bir ödev ve projede dikkatlerini sürdüremezler. İnsanın tutum ve davranışları bir paket program gibidir, ya bir üst seviyeye yükselir ya da yükselmez.

Anne babaların yapması gereken en önemli şey, zannedildiği gibi, “yaparak” çocuğa göstermek değildir; zaten çocuğun yapacağı bir şeyi yapmayarak, onun yapmasına izin vermektir, sabırla çocuğa alan bırakmaktır. Çünkü sağlıklı çocuklar, eğer bir engelleri yok ise, zaten o işlevi yapacaklardır.

“Yemek yedirmezsem yemiyor” lafının ne denli sık kullanılan ama aslen mantıksız bir söylem olduğunun herkes farkında mı? Farkında. Ama azalmadan devam ediyor, edecek de. Model olmak amacıyla yapılan herhangi bir şey, çocuğun o konudaki inisiyatifini kırabilir.

Çocuklara hangi yaş aralıklarında sorumluluk kazanmaları için hangi görevler verilebilir?

• 18-36 ay

0-36 aylık çocuk, emekliyor olsun veya yürüyor olsun, koltuğun üzerindeki oyuncağına zahmetle gidip alacakken, yerine alıp eline verdiğimizde yanlış yapmış olacağız.

• 4-5 yaş

4-5 yaş çocuklarının evcilik oyununa girip rol dağıtımı yaptığımızda, bütün konuyu mevzuyu açıkladığımızda, yönergelere boğduğumuzda yanlış yapmış olacağız.

• 6-7 yaş

6-7 yaşında, okuldan ödev verilen çocuğu yanımıza oturtup, yaptıklarına şahin gibi tepeden bakarak, kontrol ederek, hatalarını düzelterek müdahale ettiğimizde yanlış yapmış olacağız.