Soğuk havaların kalp için ciddi bir tehdit olduğuna dikkat çeken Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Ayça Türer Cabbar, “Kalp ve diyabet hastalarıyla ileri yaştakiler kadar herhangi bir şikayeti olmayan kişiler de kalp krizi riskine karşı tedbirli olmalı” uyarısında bulundu.

Kış, kalp sağlığımızı nasıl etkiler

Kışın, hava sıcaklığındaki düşüş, fiziksel aktivitede azalma, hava kirliliği, hatalı beslenme alışkanlıkları ve hormonal değişiklikler gibi nedenlerle vücudumuz ve ruh halimiz zorlanabilir.

Kış aylarında hipertansiyon, ritim bozuklukları, kalp krizi, kalp yetmezliği ve kalp kökenli ani ölümlerin görülme sıklığı artar. Düşen ısının etkisiyle kalbi besleyen damarlarda kasılmanın uyarılması darlığa neden olabilir veya zaten darlığı olan hastalarda durumu ağırlaştırarak kalbin beslenmesi bozulabilir. Bu da göğüs ağrısı ve nefes darlığı gibi şikayetlere yol açabilir veya zaten var olan şikayetleri arttırabilir. Ayrıca soğuk havalarda kalp, vücudun ısısını korumak için daha fazla kan pompalamaya çalışır. Bunun için kalp hızı artar ve kan basıncı yükselir ve bu da kalp hastalarını olumsuz etkileyebilir. Kapalı alanlarda daha fazla vakit geçirmek ve vücut direncinin düşmesi de birçok enfeksiyona maruziyeti arttırır. Bu durumdan en çok etkilenen gruplardan biri de kalp hastalarıdır. Kış döneminde vücudumuz gibi ruh halimiz de etkilenerek depresyona yatkınlık artar. Günümüzde ciddi bir sorun olan stres ile baş edememe söz konusu olabilir. Bütün bu nedenler kalp krizini tetikleyebilir, ritim bozuklukları oluşturabilir, kalp yetersizliği bulgularını ağırlaştırabilir. Kışın kalbimizi bu tür etkilerden mümkün olduğunca korumamız için tabiki bişeyler yapabiliriz.

Kalbim etkilendi mi?

Her zaman önerildiği gibi soğuk havalarda da kendi kendimizin doktoru olmaya devam edeceğiz. Vücudunuzun verdiği sinyallere duyarlı olup gerekince de hastanelerimizden ve de doktorlarımızdan destek alacağız. Göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı, efor kapasitemizde azalma gibi şikayetler var ise mutlaka destek alacağız. Kalp yetersizliği hastalarında, özellikle günlük kilo takibinde ani artış varsa ve/veya yatarken kullandığı yastık sayısında artış olması halinde bu durumun takip eden doktor ile paylaşmamız gerekir.

Alınması gereken önlemler:

Ø  Soğuktan korunma

Soğuktan korunmak için çok katlı giyinmeye özen göstermeliyiz. Çünkü bu şekilde giyinmek, fazladan bir hava tabakası oluşturur ve vücut ısımızın daha iyi korunmasını sağlar. Başımız vücut ısısının kaybedildiği başlıca bölgelerden biri, dolayısıyla sokağa çıkarken şapka veya bere kullanabiliriz. Özellikle kulaklarımızı ve ellerimizi koruyacak şekilde giyinmemiz faydalı olabilir.

Ø  Kilo kontrolü

Beslenmenin sağlıklı yönde düzenlenmesi, hareket etmek (ek hastalığımız var ise doktor önerisine göre), bol sıvı tüketmek (engel bir durum yok ise) ve uyku düzenine dikkat etmek kilo kontrolümüzü sağlamamız için yeterli olacaktır.

Ø  Beslenme

Hastalıklarla savaşmada vitamin, mineral ve liften zengin özellikleriyle bağışıklık sistemimizi destekleyen, özellikle taze olmasına dikkat edeceğimiz kış sebze ve meyvelerini soframıza dahil edebiliriz. Günde 4-5 kez meyve ve sebze, sağlıklı yaşamı sürdürmemize destek olacaktır.

• Sebzelerden: Turuncu ve Kırmızı Sebzeler: Havuç, tatlı patates, kırmızı biber ve kış kabağı kan basıncının dengelenmesine yardımcı olur.
• Yeşil Yapraklı Sebzeler: Ispanak ve brokoli gibi yeşil yapraklı sebzeler birçok açıdan kalbe fayda sağlayacaktır.
• Turunçgiller: Portakal, mandalina ve greyfurt C vitamini kaynağı olarak enfeksiyonlardan korunmamızda yardımcı olur.
• Domates: Kalp sağlığı için faydalı olduğu düşünülen likopen maddesine sahiptir. Kötü kolesterolü (LDL) düşürür, kalp krizi riskini azaltır.

Yemeklerde mümkün olduğunca az tuz kullanmaya dikkat etmeliyiz. Aşırı yağlı, unlu, kızartılmış ve hazır gıdalardan tüketmemeye dikkat etmeliyiz. Tahıl tüketiminde, liften zengin olan tam tahılı tercih edebiliriz. Özellikle yulaf, gluten içermemesi, kolesterol kontrolüne destek sağlaması, sindirime faydalı olması açısından tercihlerimiz arasında yer alabilir. Haftada 2 gün balık yemek kalp sağlığımızı korumamıza yardımcı olacaktır. Özellikle yağlı Balıkların tüketebilirsek, Omega-3 yağ asitlerinden zengin beslenmiş oluruz. Besinlerde doymuş ve trans yağ kullanmayarak ve şekerden de mümkün olduğunca uzak durarak hem kalp sağlığımızı koruyabiliriz, hem de kilo kontrolümüze yardımcı olacaktır. Zeytinyağı doymamış yağ açısından en ideal yağ tercihi olacaktır. Yine bazı besinler kalp sağlığını korumak için bize yardımcı olabilir.

• Yağlı tohumlardan ceviz, fındık ve badem; yine omega-3 içerdiği için keten tohumu ayrıca önemlidir.
• Kuru Baklagiller, temel olarak kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olurlar. Kuru fasulye, barbunya, nohut ve yeşil mercimek bu besinlere örnektir.
• Kabak çekirdeği, susamın antioksidan özellikleri vardır.
• Yiyeceklerin lezzetlendirilmesi için zeytinyağı, zerdeçal, karabiber, limondan faydalanabiliriz.

Kahvenin sınırlı miktarda, süt ve şeker ilave etmeden tükettiğimizde kalbimize faydası olabilir. Ayrıca sıcak çikolata ve salep çok fazla tüketilir. Eğer bu leziz ve sıcak içecekleri şekerli tüketirsek kilo kontrolümüz zorlaşacaktır. Vücudumuzun dengeli çalışması ve toksinleri atılması için günde 8-12 bardak su içmeliyiz (doktorumuz tarafından ek bir öneri yok ise). Bağırsak sağlığımız için probiyotik almaya özen göstermeliyiz. Kefir, yoğurt, sirke ve boza da kış döneminde tüketebileceğimiz probiyotiklerdir. Turşunun her ne kadar probiyotik özelliği olsa da fazla tuz içerdiği için, turşu yerine salata, turp ve soğan gibi besinler tercih edebiliriz. Yemek yaparken pişirme yöntemlerinden fırında, ızgarada ve haşlama yöntemleri ile yemek yapmayı tercih edebiliriz. Ara öğün kan şekeri dengesini korumak ve metabolizma hızını artırmak için mutlaka atlanmaması gereken öğünlerden biridir. Değişik besin gruplarından değişik besinleri seçebilirsiniz.

Protein, hücre yapımı ve tamirinde, enfeksiyonla mücadelede ve kanı güçlendirmede görev alır. Proteinler amino asitlerden yapılmıştır. Özellikle 8 amino asit çok önemlidir. Yumurta, et, tavuk, balık, hindi, süt, peynir, yoğurt elzem amino asitleri içerir. Kuru baklagiller, ekmek, pirinç ve bulgurda da bulunur. Doğru kombinasyonlar vücut için gerekli amino asit ihtiyacını karşılar.

Ø  Hareket

Özellikle bahar ve yaz döneminde yapılan egzersizler, havanın soğumasıyla birlikte sıklıkla bırakılır. Her gün düzenli yapacağımız egzersizin vücudumuza ve ruh halimize faydaları saymakla bitmez. Kan basıncında düşme, ritim düzensizliklerini düzeltme veya azaltma, kilo kontrolüne yardımcı olma, kan şekerinin dengelenmesi, insülin direncinin yenilmesi, vücut direncinin artması ve kalp- damar sağlığında düzelmeyle birlikte kalp krizi riskinin azalması, olumlu etkilerinden bir kısmını oluşturur. Bu nedenlerle kış mevsiminde de egzersiz yapmamız gerekir. Soğuk havadan kendimizi koruyacak şekilde, havanın daha sıcak olduğu saatleri tercih ederek egzersiz yapabiliriz. Haftada en az 5 gün, 30 dakika boyunca yapacağımız ve mümkün ise arttıracağımız bir egzersiz yeterli olacaktır. Tabiki egzersiz yaparken kalp hızımızın arttıracağız fakat ek hastalıklarımız varsa doktor önerisi ile kısıtlayabileceğimiz bir plan yapmalıyız. Dışarı çıkamıyorsak bile, ev içinde de hareketli olmaya çalışmalıyız. Uzun süre oturmaktan kaçınmalıyız.

Ø  Kan basıncı kontrolü

Kış aylarında soğuk havanın etkileri, fiziksel aktivitede azalma ve kilo alımı kan basıncının yükselmesine sebep olabilir. Bu nedenle özellikle hipertansiyon tanımız var ise, kış aylarında kan basıncınızı düzenli olarak ölçmeyi alışkanlık haline getirmeliyiz. Yaz aylarında ilaç ihtiyacımız azalacağı gibi kış aylarında da ilaç ihtiyacımız artabilir. Kan basıncımızdaki değişiklikler her zaman şikayet vermeyeceği için aralıklı kan basıncımızı ölçmekte fayda var. Kan basıncı takibinde değişiklik olursa, doktor önerisi neticesinde ilaç veya doz değişimi ihtiyacı olabilir.

Ø  Enfeksiyonlardan korunma-aşılanma

Kış aylarında kalp hastalıklarının artması veya kontrolünün bozulmasının bir sebebi de covid-19, grip veya zatürre gibi solunum yolu enfeksiyonlarının artmasıdır. Enfeksiyon vücudumuz için stres kaynağıdır ve neden olabileceği ateş şikayeti, kalbimizin daha hızlı çalışmasına ve oksijene ihtiyacının artmasına sebep olabilir. Yine kontrol altındaki kalp yetersizliği hastalığını kötüleştirebilir. Enfeksiyonlara karşı gücümüzü arttırmak için hayat tarzımıza dikkat etmeli ve gereğinde aşı yaptırmalıyız. Kabul görmüş ve etkinliği kanıtlanmış aşıları yaptırmamız kötü sonuçları azaltacaktır.

Ø  Depresyondan korunma

Kış aylarında birçok nedenle depresyona eğilim artabilir. Kortizol gibi stres hormonlarının artışı kalp krizi, ritim problemleri ve hipertansiyon gibi kalp hastalıklarının da tetiklenmesine sebep olur. Stres ile baş etmenin yolunu bulabilirsek ve baş edemediğimiz durumlarda yardım alabilirsek, kalbimizi kötü etkilerinden korumuş oluruz. Mutluluk hormonu olarak bilinen serotonini arttırmak için beslenmemizde triptofan açısından zengin olan tavuk eti, hindi eti, süt, peynir, yoğurt, yumurta, soya fasulyesi, fıstık ve badem gibi besinlere yer verebiliriz. Omega 3 açısından zengin besinler de eklemek fayda sağlayacaktır. Buna ek olarak stresi azaltacak ve bizi mutlu edecek hobiler edinmek de fayda sağlayacaktır.

Ø  Gerektiği zaman vitamin ve takviyeler

Son yıllarda, birçok çalışmada D vitamini eksikliğinin kalp yetmezliği ve inme gibi kalp damar hastalıklarında da risk faktörü olduğuna dair sonuçlar yayınladı. D vitamini almanın en etkili yolu ise güneş ışığıdır. Ancak kış aylarında, güneş ışınlarının açısı değişir ve faydalı etkilerinden faydalanabilmemiz pek mümkün olmaz. Bu nedenle yeterli güneş ışığı alamadığınız zaman D vitamini takviyeleri kullanmamız gerekebilir. Doktorunuza danışarak D vitamini düzeyimizi ölçtürüp gereğinde takviye almamız gerekebilir. C vitamini açısından zengin gıdalar bağışıklık sistemimizi güçlendirecektir. Özellikle kalp yetersizliği var ise demir eksikliğini gidermek gerekir. Doktor önerisi doğrultusunda demir takviyesi yapmak faydalı olacaktır.

Ø  Uyku düzeni önemli

Uyku hayatımızın en önemli fonksiyonlarından biridir ve kalp sağlığımız için çok önemlidir. Vücudumuzda hormonların doğru çalışması için uyku saatlerine özen göstermeliyiz. Kaliteli bir uyku, gün içerisinde yaşam kalitemizi artırır.  Aynı saatte uyuyup, aynı saatte uyanmak vücudumuzun çalışmasını düzenler. Yeterli uyku süresi, depresyondan korur ve stresi azaltır.

Ø  Tütün ve tütün ürünleri kullanmamalıyız.