Tiroid, boynun ön bölgesinde, soluk borusunun üzerinde, kelebek şeklinde bir organdır. T3 ve T4 isimli iki hormon üretir. Bu hormonlar insan sağlığı için çok önemlidir. Karaciğerin, böbreğin çalışmasından, saç sağlığına, hatta düşünce yoğunluğuna ve hızına kadar her türlü vücut fonksiyonunda bu hormonlar rol alırlar. Buna bağlı olarak tiroid bezinin fazla çalışması da az çalışması da bir sorun olarak kabul edilmektedir.

Genel sağlık üzerine son derece önemli bir yeri bulunan tiroid bozukluklarının tedavisi de bu nedenle multidisipliner bir yaklaşım gerektirmektedir.

Tiroid Hastalıkları Nelerdir?

Tiroid hastalıkları, tiroidin anatomisinde, görüntüsünde ve tiroid fonksiyonlarında değişiklik yapan hastalıklar olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır.

Tiroid anatomisinde, görüntüsünde değişiklik yapan hastalıklar: Bunlar tiroid nodülleridir. Nodül; beze, şişlik, çıkıntı anlamında bir kelime olup tiroid bezinin içinde oluşan yuvarlak, sert, şişliklerdir. Boyutları birkaç milimetreden, birkaç santimetreye kadar değişebilir. Sayıları da değişkendir, tek olabilecekleri gibi, onlarca da olabilmektedir.

Tiroid fonksiyonlarında değişiklik yapan hastalıklar: Bunlar ya tiroidin fazla çalışmasına ya da az çalışmasına neden olan hastalıklardır.

Tiroid Hastalıkları Hangi Şikayetlere Neden Olur?

Tiroid hastalıkları üç farklı türde şikayetlere neden olur:

Tiroid bezinin büyümesine bağlı şikayetler: Tiroid bezinin çok büyümesi durumunda, bir kitle gibi öne doğru çıkıntı yaparak boyunda kozmetik bir sorun oluşturabilir. Ayrıca arkasındaki nefes borusuna baskı yaparak solunum zorluğuna, yemek borusuna baskı yaparak yutkunma güçlüğüne ya da yutkunurken takılma hissine sebep olabilmektedir. Özelikle yatarken daha belirgin hale gelen “boğuluyormuş” hissi de büyük guatrlarda görülen bir başka şikayettir.

Tiroid bezinin çok çalışmasına bağlı şikayetler: Tiroid bezinin çok çalışması durumunda vücuttaki herşey hızlandığı için buna bağlı sorunlar ortaya çıkar. Metabolizma hızlandığı için genellikle iştah artar ancak yine de kilo kaybı olur, sıcağa tahammülsüzlük vardır, uyku ritmi bozulur, aşırı hareketlilik, yerinde duramama, kalp hızlı çalıştığı için çarpıntı, bağırsaklar hızlı çalıştığı için sık sık tuvalete çıkma ihtiyacı gibi durumlar ortaya çıkar.

Tiroid bezinin az çalışmasına bağlı şikayetler: Bu durumda da yine vücuttaki herşeyin yavaşlamasına bağlı olarak, metabolizma yavaşladığı için çabuk kilo alma, soğuğa tahammülsüzlük, sabahları uyanamama, halsizlik, uyuşukluk olur. Bununla birlikte, deri kurur, saç dökülmesi başlar, bağırsaklar yavaş çalıştığı için kabızlık ortaya çıkar, düşünce yavaşladığı için söylenenleri anlamama, yanlış kararlar alma gibi sorunlar yaşanır.

Tiroid bezi besinlerle vücuda alınan iyotu alarak tirozin proteini ile birleştirir ve tiroid hormonlarına çevirir: T3 ve T4. T3 ve T4 kana salınarak metabolizmayı kontrol etmek üzere tüm hücrelere gönderilir. Tiroid bezinde üretilen hormonların yüzde 80'i T4, yüzde 20'si T3'tür. Buna karşılık T3, T4'ün 4 katı gücündedir. Tiroid bezi hipofiz bezinin kontrolü altındadır. Kandaki tiroid hormon düzeyleri düşünce hipofiz bezi TSH hormonunu üreterek kana salar ve tiroid bezini daha fazla hormon salgılaması için uyarır.

Tiroid Bezi Nasıl Çalışır?

Sık Görülen Tiroid Problemleri Nelerdir?

Guatr: Tiroid bezinin belirgin büyümesidir. Dışarıdan görülebilecek kadar boyuta ulaşabilir. Genellikle hormonal bozukluk yaratmaz ve kanser riski taşımaz. Çoğunlukla soluk veya yemek borusuna baskı yaptığından ameliyatla alınması gerekir.
Tiroid kanseri: Toplumda nadir görülür. Dört tipi vardır. Genellikle belirti vermez fakat ses kısıklığı, yutma güçlüğü, göğüs ağrısı veya boyunda kitle gibi belirtiler görülebilir. Tam tedavi şansı yüksektir.
Tiroid nodülleri: Tiroid bezi içerisindeki normal dışı kitlesel büyümedir. Çoğu iyi huyludur. Sadece yüzde 5'i kanser riski taşır. Tiroid hormon eksikliği veya fazlalığına neden olabilir. Çoğunda tedavi gerekmez.
Hipertiroidizm: Tiroid bezinin fazla çalışmasını ifade eder. Metabolizma artışına bağlı olarak sıcaklık hissi, kilo kaybı, çarpıntı, ellerde titreme gibi şikayetlere yol açar. Değişik nedenlerden kaynaklanabilir. Çoğunlukla tedaviye iyi cevap verir.
Hipotiroidizm: Tiroid hormon üretiminin azalması durumudur. Genellikle hastalık başladıktan yıllar sonra tanı konur. Değişik durumlardan kaynaklanabilir. Tedavisinde tiroksin hormonu kullanılır. Genellikle kalıcı bir hastalıktır.
Tiroidit: Tiroid bezinin mikrobik olmayan iltihaplanmasını ifade eder. Ateş ve boyun ağrısı gibi şikayetlerin yanında hipo ve hipertiroidizm oluşturabilir. Değişik nedenleri vardır.

Tiroid Hastalıklarına İşaret Edebilecek Belirtiler

Vücut ısısında dönemsel olarak artıp azalma

Hipertiroidizm, normal vücut süreçlerinizi hızlandırarak daha yüksek metabolik hız sağlar, bu durum da enerjinin daha hızlı yakılmasına ve vücut ısısının artmasına neden olabilir. Hipertiroidizmi olan kişiler aşırı terleyebilirler. Diğer yandan hipotiroidizm vücudunuzun metabolizma hızını yavaşlattığından vücut ısısı düşebileceği için üşümeye neden olabilir.

Vücut derisinin incelmesi ve pürüzlü bir görünüm alması

Tiroidler cildin deri dökme hızını da kontrol eder. Özellikle hormon aktivitesi yüksek olan tiroid hastalarında cilt biraz daha hızlı dökülür, sık sık pürüzsüz hale gelir. Ancak ince bir cilde neden olur. Hipertiroidizmden kaynaklanabilecek diğer cilt sorunları, cildi nemli veya sıcak hissetmek, yüz ve ellerin kızarıklığındaki artıştır. Düşük aktif tiroid, cilt hücresi üretim hızını yavaşlatarak cildi daha

pürüzlü hale getirir. Hipotiroidizm hastalarında cildi soğuk ve solgun hissetme, uzun süre iyileşmeyen yaralar ve karotenemiden kaynaklanan deriye turuncu-sarı bir renk tonu görülebilir.

Enerjisizlik ve yorgunluk hali

Hipertiroidizm ve hipotiroidizmin vücudun enerjisini harcama biçimleri tamamen farklıdır, ancak her ikisi de insan vücudunu ciddi biçimde sarsabilir. Düşük aktif tiroid hastaları hemen hemen hiç bir şey yapmak istemez. Bununla birlikte, aşırı aktif tiroid, metabolizma hızın zaman zaman çok yükselttiği için ciddi enerji çökmeleri ile sonuçlanabilir. Hipertiroidizm, kalp atış hızını büyük oranda artırdığı için çabuk yorulmaya neden olur.

Duygu durum değişiklikleri

Aşırı aktif bir tiroid duygular üzerinde değişiklikler yapabilir. Hipertiroidizm, anksiyete, aşırı duygusallık hatta psikoz ile bağlantılı olabilir. Bununla birlikte, hipotiroidizm, depresyon duyguları ile ilişkilidir ve kişiyi sosyal yaşamdan uzaklaştırabilir. Bazı kişilerde unutkanlıkla da yaşanabilir. Dolayısıyla nedensiz yaşanacak duygu durum değişikliklerini dikkate almak gerekir.

Aşırı kilo artışı veya kilo alamama

Hipertiroidizm kilo kaybıyla ilgiliyken, aynı zamanda iştahın da artmasına neden olabilir. Bu nedenle hızlı bir metabolizmaya sahip olan kişilerde bile kilo artışı görülebilir. Aynı şekilde iştah azalması ile bağlantılı olan hipotiroidizmde de, metabolizma yavaşlamasına karşın yemek yeme isteğininazalmasıyla birlikte kilo kaybı ortaya çıkar. Dolayısıyla kilo kontrolünde yaşanabilecek tüm değişiklerde tiroidten şüphe duymak gerekir.