Görünür ya da görünmez kirlenme olduğunda el dezenfektanı hastalık oluşturan mikroorganizmaların kendi vücudumuza ya da başka kişilere ve yüzeylere hastalık bulaştırmasını engellemek amacıyla kullanılır. En sık ve en güvenli kullanılan alkol bazlı el dezenfektanlarıdır. Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji uzmanı Prof. Dr. Meral Sönmezoğlu merak edilen soruları cevapladı.

Türkiye’de de görülen koronavirüsten korunmak için birçok kişi dezenfektan, kolonya ve maskelere yöneldi. İlgi o kadar büyüdü ki Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın açıklamasının ardından neredeyse tüm eczanelerde, internet sitelerinde bu ürünler hızla tükendi. Peki, fahiş fiyatlara rağmen tercih edilen ürünlerin doğru kullanımı hakkında neler biliyoruz? El dezenfektanları ne işe yarıyor? Dezenfektanlar virüsleri tamamen öldürüyor mu? Evde dezenfektan hazırlanır mı? Virüse karşı koruyucu maske kullanılmalı mı?
Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Meral Sönmezoğlu merak edilen soruları cevapladı.

El Dezenfektanları Nelerde İşe Yarıyor? Dezenfekte Etme Mekanizması Nasıl Çalışır? 

Görünür ya da görünmez kirlenme olduğunda el dezenfektanı hastalık oluşturan mikroorganizmaların kendi vücudumuza ya da başka kişilere, yüzeylere hastalık bulaştırmasını engellemek amacıyla kullanılır. En sık ve en güvenli kullanılan alkol bazlı el dezenfektanlarıdır.

Dezenfektan satına alırken hangi kriterleri gözetmeliyiz? 

Alkol bazlı el dezenfektanları çok kısa sürede buharlaştığı için genellikle 2 ila 5 saniye içerisinde mikroorganizmaların çoğunu öldürür. Hastanelerde kullandığımız alkol bazlı dezenfektanlar içeriğindeki alkol oranı ayarlanmış ve son kullanma tarihleri yazılmış dezenfektanlardır. Evlerde kullanılan kolonya dediğimiz maddeler 70 derece ve üstü alkol içeren 70 ila 90 derece arasında dezenfektan özelliği olan kimyasallardır. Ağzı açık kalmış kolonyaların alkol içeriği hızla buharlaşacağı için mikrop öldürme özelliği azalabilir. O nedenle büyük volümdeki dezenfektan ve ev kolonyalarının ağzının sıkı kapatılması koşuluyla 60 ila 90 derece arasında dezenfektan özelliği olan kimyasallardır.

Bazı Dezenfektanlar Daha Sert Ve Kesin Bir Kokuya Sahipken Bazıları Parfüm De İçerebiliyor. Hangisine Güvenmeliyiz? 

Hiçbir dezenfektanı ellerimizi dezenfekte ederken koklamamamız gerekir çünkü içeriği nedeniyle solunum yolları için zararlı olabilir. Bu nedenle parfümlü olmasının hiçbir faydası yoktur. Tercih nedeni değildir.

El Dezenfektanı Nasıl Uygulanırsa Etkili Olur?

Etkili olması için avucu doldurması ve elin avuç içi ve dışında parmak aralarında bilekleri içine alacak şekilde ovalanarak yayılması gerekir. Çok kısa sürede buharlaşabilme özelliği ve 2 saniye içerisinde de bakterileri ve virüsleri öldürme özelliği olduğu için hızla el üzerinde yayılması gerekir.

Dezenfektanlar Virüsü Tamamen Ortadan Kaldırıyor mu? 

Dezenfektanların çoğu zarflı virüslere karşı etkilidir. Bunlar HIV, Hepatit B, influenza ya da Koronavirüs gibi insanlarda hastalık yapan virüslerin, sporsuz bakterilerin çoğunda etkilidir.

Maskeleri Kimler ve Ne Zaman Kullanmalı? Sadece Hasta Olanların mı Yoksa Hasta Olmayıp Korunmak İsteyenlerin mi Kullanması Daha Doğru? 

Coronavirüs korunmasında genel olarak maske kullanmanın bir yararı olduğu gösterilememiştir. Yüz maskeleri hasta olan kişilerin başkalarıyla temas edecekleri zaman takması önerilen koruyucu malzemelerdir. Hastanelerde yoğun hastalarla karşılaşacak sağlık çalışanlarının da yüz maskesi takması önerilir. COVID-19 ile enfekte olması muhtemel olan hastalarla yakın temas edecek, onlardan örnek alacak ya da trakeostomi (cerrahi yollarla soluk borusuna giden bir delik açılması) gibi işlem yapacak kadar yakın temas edecek sağlık personelinin çok küçük partikülleri de engelleyen N95 maskeleri takması önerilir.