Birçok Avrupa ülkesinden sonra ABD, Kanada ve Avustralya'da görülen Maymun Çiçeği Hastalığı (Monkeypox Virus Hastalığı) dünya genelinde endişe yarattı, yaratmaya da devam ediyor.

Maymun Çiçeği Hastalığı Mayıs 2022'de Nijerya’dan Londra’ya gelen bir hastada ilk kez tespit edilmesinden sonra İngiltere’de başka vakalar bildirilmeye devam etti. Daha sonra farklı ülkelerden de vaka bildirimlerin gelmesi, hastalığın küresel salgın tehdidi oluşturabilecek yeni bir salgın boyutuna ulaşmasına neden oldu.

13 Mayıs 2022'de Dünya Sağlık Örgütüne ilk vaka bildiriminin yapılmasından sonraki günlerde 12 ülkeden vaka bildirimlerinin yapılmaya devam etiğini hatırlatan Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Aynur Eren Topkaya ve Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri  Enfeksiyon Hastalıkları  ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Meral Sönmezoğlu,  maymun çiçeği virüsü (Monkeypox Virus Hastalığı) ile ilgili güncel bilgileri paylaştı.

Maymun Çiçeği Virüsü Bugüne Kadar Hangi Ülkelerde Görüldü?

Maymun Çiçeği Hastalığı, 21 Mayıs 2022 tarihine kadar 12 ülkeden toplam 145 vaka bildirilmiş. Sadece İngiltere’de 20 vakaya ulaşmış durumda. Görülen diğer ülkeler Belçika, Fransa, Almanya, İtalya, Hollanda, Portekiz, İspanya, İsveç ve Avrupa kıtası dışında Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Kanada ve Avustralya’dır. Bu vakaların yüzde 65'i dört ülkeden bildirilmiş (İngiltere, Portekiz, İspanya ve Kanada). ABD’de ilk vakalar 2003 yılında Gana’dan getirilen evcil köpeklerle temas edenlerde kümeleşen şekilde görülmüş. 2021 yılı Temmuz ayında da Nijerya’dan ABD’ye gelen bir kişide tanı konulup doğrulanmış.

Maymun Çiçeği Virüsü Yeni Bir Virüs mü?

Maymun çiçeği virüsü yeni bir virüs değildir. İngiltere’de daha önce 2018 de Nijerya’dan gelen bir hastada görülmüş ve virüs izole edilmiş. Belçika’da 2022 Mayıs ayında görülen bir hastadan izole edilen virüsün genetik haritası 2018 vakası ile aynı bulunduğu için bu yılın salgınının yeni bir virüsle olmadığı düşünülmektedir.

İlk kez 1958’de Danimarka’da bir laboratuvarda bir maymundan izole edilmiş ve aşı ile dünyadan başarı ile silinmiş olan Çiçek hastalığı ile aynı aileden olduğu için bu isim verilmiştir. İlk insan vakası olarak 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyetinde bir çocukta görülmüş. O yıldan sonra Orta ve Batı Afrika’nın endemik hastalığı olarak bilinmektedir.

Maymun Çiçeği Virüsünün Tipleri Var mıdır?

Virüsün iki tipi vardır. Kongo bölgesi ve Batı Afrika tiplerinden Batı Afrika tipinde yaşam kaybı oranı yüzde 3.6 civarı olup, Kongo Bölgesinde yüzde 10.6 a kadar yükselebilmektedir.

Maymun Çiçeği Virüsünde Küresel Bir Salgın Tehdidi Bulunuyor mu?

Maymun Çiçeği Hastalığı zoonotik bir hastalık olup Afrika’da 12 ülkede endemik bir hastalık olarak görülmektedir. Afrika kıtasında Aralık 2021- Mayıs 2022 tarihleri arasında Kamerunda 25, Kongo’da 1238, OAC’de 6 ve Nijerya’da 46 vakaya tanı konulmuş. Küresel sağlık tehdidi olarak henüz tam olarak tanımlanmamış olsa da ilk kez endemik görüldüğü ülkeler dışında ve Avrupa’da vaka bildirimleri kümeleşme olarak devam etmektedir.

Monkeypox, kemirgenler ve primatlar gibi vahşi hayvanlar arasında görülen ve bazen insanlara bulaşan zoonotik bir hastalıktır. Ortopoksvirüs ailesine ait olan maymun çiçeği virüsünden kaynaklanır. İnsan vakalarının çoğu, hastalığın endemik olduğu Orta ve Batı Afrika’da görülmüştür.

Maymun Çiçeği Virüsü Nasıl Bulaşır?

Monkeypox, temas ve büyük damlacıklar yoluyla damlacık maruziyeti ile solunum yoluyla bulaşabilir. İnsandan insana bulaş deri lezyonlarından, vücut sıvılarından temas veya solunum yoluyla olmaktadır. 2022 yılı vakalarında cinsel temasla bulaş dikkati çeken yeni bir bulaş yolu olarak belirtilmiş.  Bu virüsün halen pandemik virüs olarak bulaşı devam eden Covid-19 virüsü ile ilişkisi yoktur.

Maymun Çiçeği Virüsünün Kuluçka Süresi Ne Kadardır?

Çoğunlukla 6-13 gün olup, 5-21 güne uzadığı görülmektedir.

Maymun Çiçeği Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, sırt ağrısı, lenf bezlerinde ağrılı şişmeler ve halsizlik belirtilerinden sonra başlayan deri döküntüleri en önemli belirtilerdir. Döküntüler çok kaşıntılı olabilir. İçleri su dolu görüntü oluşturup sonra açılarak akıntılı yaraya dönüşebilir. Döküntüleri çiçek hastalığına benzer ama daha hafiftir. Çiçek hastalığı 1980 yılında DSÖ tarafından eradike edilen hastalık olarak duyurulmuş ve aşısı bırakılmıştı. Hastalığın klinik seyri, çiçek hastalığına göre daha hafif olmakla birlikte aşılanmamış kişilerde, çocuklarda, hamile kadınlarda ve bağışıklığı baskılanmış kişilerde daha ağır geçebilir.

Bulaştırıcılık deri döküntülerinin ortaya çıkması ile başlar ve tüm lezyonlar iyileşene kadar devam eder. Belirtiler çoğunlukla hafif olup kendi kendine geçer. Sadece gebeler, çocuklar ve bağışıklık sistemi iyi çalışmayan kişilerde ağır seyredebilmektedir.

Maymun Çiçeği Hastalığının Tanısı Nasıl Konur?

Tanı konulmuş hasta ile temas veya endemik ülkelere seyahat öyküsü olan kişilerde hastalık belirtilerinin görülmesi durumunda bu kişi olası vaka olarak değerlendirilir. Tanı genellikle lezyonlardan alınan materyalin türe özgü PCR'ı ile doğrulanır ve virus solunum salgılarında, kanda ve idrar dahil diğer sıvılarda da saptanabilir. Örnek alımı ve laboratuvara gönderimde biyogüvenlik önlemlerine uyulmalıdır. 

Maymun Çiçeği Hastalığından Korunmak Mümkün mü?

1980 yılında durdurulan çiçek aşısı Maymun Çiçeği Hastalığına karşı %85 koruyuculuk sağlamaktadır. 2019 yılında geliştirilen Ankara suşu ile modifiye aşının Maymun Çiçeği Hastalığına koruyuculuğu çok yüksek bulunmuştur.

Maymun Çiçeği Virüsü Nasıl Tedavi Edilir?

Raporlanan  vakaların  çoğunun  genç  erkek  olması  ve  çoğunun  kendini  erkeklerle seks yapan erkekler olarak tanımlaması  dikkat çekicidir ve bu vakalardan hiçbiri yakın zamanda hastalığın endemik olduğu bölgelere seyahat öyküsü bildirmemişlerdir. Bu nedenle, hastaların daha çok cinsel yolla bulaşan hastalıklarla ilgili kliniklere ( Dermatoloji, Enfeksiyon Hastalıkları, Üroloji, Kadın Hastalıkları ve Doğum) başvuracağı konusunda dikkatli olunmalıdır.