A vitamini bağışıklık sistemini, görüşü, üreme sağlığını ve fetal büyümeyi destekleyen önemli bir yağda çözünen vitamindir. Yeterli miktarda almak önemli olsa da çok fazla almak zararlı olabilir. A vitamini vücudunuzda hayati bir rol oynar. Doğal olarak yiyeceklerde bulunur ve ayrıca takviyeler yoluyla da alınabilir.

A Vitamini Nedir?

A vitamini genellikle tek bir besin maddesi olarak kabul edilse de aslında retinol, retinal ve retinil esterler de dahil olmak üzere yağda çözünen bileşiklerden oluşan bir gruptur.

Gıdalarda iki tür A vitamini bulunur:

Önceden oluşturulmuş A vitamini - retinol ve retinil esterler - yalnızca süt ürünleri, karaciğer ve balık gibi hayvansal ürünlerde bulunurken provitamin A karotenoidleri meyve, sebze ve yağlar gibi bitkisel gıdalarda bol miktarda bulunur.Bu iki tür A vitaminini kullanmak için vücudun bunları vitaminin aktif formları olan retinal ve retinoik aside dönüştürmesi gerekir. A vitamini yağda çözündüğü için vücut dokularında daha sonra kullanılmak üzere depolanır.

A Vitaminin Vücuttaki İşlevleri Nelerdir?

A vitamini sağlık için olmazsa olmazdır. Hücre büyümesini, bağışıklık fonksiyonunu, fetal gelişimi ve görmeyi destekler.
A vitamininin en iyi bilinen işlevlerinden biri görme ve göz sağlığındaki rolüdür.
A vitamini cilt, bağırsaklar, akciğerler, mesane ve iç kulak gibi yüzey dokularının korunmasına yardımcı olur.
Vücudu enfeksiyondan koruyan bir tür beyaz kan hücresi olan T hücrelerinin büyümesini ve dağılımını destekleyerek bağışıklık fonksiyonunu destekler.
A vitamini erkek ve kadın üreme sağlığını ve fetal gelişimi destekler.

A Vitaminin Sağlık Açısından Yararları Nelerdir?

A vitamini sağlığa birçok yönden fayda sağlayan önemli bir vitamindir.

Güçlü antioksidan; Beta karoten, alfa karoten ve beta kriptoksantin gibi provitamin A karotenoidleri A vitamininin öncüleridir ve antioksidan özelliklere sahiptir.
Göz sağlığı ve makula dejenerasyonunun önlenmesi için gereklidir; A vitamini görme ve göz sağlığı için gereklidir. A vitamininin yeterli miktarda diyetle alınması yaşa bağlı gözde oluşan makula dejenerasyona karşı koruyucu etki sağlar.
Bazı kanserlere karşı koruma sağlayabilir; Karotenoid açısından zengin meyve ve sebzeler antioksidan özellikleri nedeniyle bazı kanser türlerine karşı koruma sağlayabilir.
Bağışıklık sistemini güçlendirir; A vitamini vücudu hastalıklardan ve enfeksiyonlardan koruyarak bağışıklığı güçlendirebilir. A vitamini hastalıklara karşı koruma sağlayan bağışıklık tepkilerinde merkezi rol oynayan B hücreleri ve T hücreleri de dahil olmak üzere belirli hücrelerin oluşumunda rol oynar.
Yaşlanma karşıtı özellik gösterirler; Retinoidler, A vitamininden türetilen bir bileşik sınıfıdır. İnce çizgiler, kırışıklıklar ve akne gibi çeşitli cilt rahatsızlıklarını tedavi etmek için kullanılırlar. Retinoidler hücre yenilenmesini artırarak ve kolajen üretimini uyararak çalışırlar. Bu da zamanla cildin dokusunu ve görünümünü iyileştirebilir. Cilt bakımında kullanılan bazı yaygın retinoid türleri arasında retinol ve tretinoin bulunur.

Hangi Hayvansal Gıdalar A Vitamini Açısından Zengindir?

Retinol olarak da bilinen A vitamini; yağlı balık, karaciğer, peynir ve tereyağı gibi hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunur.
A vitamininin en iyi kaynaklarından bazıları:
Dana ciğeri
Kuzu ciğeri
Somon
Keçi peyniri
Yumurta
Alabalık
Tam yağlı süt

Hangi Sebzelerde A Vitamini Bulunur?

Vücudunuz bitkilerde bulunan karotenoidlerden A vitamini üretebilir. Bu karotenoidler arasında beta-karoten ve alfa-karoten bulunur ve bunlar topluca provitamin A olarak bilinir.

Tatlı patates (özellikle fırında pişirildiğinde)
Lahana (özellikle pişmiş)
Kara lahana (özellikle pişmiş)
Havuç (özellikle pişmiş)
Kırmızı biber (özellikle çiğ olarak)
Ispanak (özellikle pişmiş)

Hangi Meyvelerde A Vitamini Bulunur?

Provitamin A genellikle sebzelerde meyvelerden daha bol miktarda bulunur. Ancak birkaç meyve türü iyi miktarda sağlar:

Mango
Kavun
Greyfurt
Karpuz
Kayısı
Mandalina
Şeftali

Çok Fazla A Vitamini Almanın Zararları Nelerdir?

A vitamini eksikliği sağlığı olumsuz etkileyebildiği gibi çok fazla alınması da tehlikeli olabilir. Çok fazla A vitamini almak ciddi yan etkilere yol açabilir ve aşırı yüksek dozlarda tüketirseniz ölümcül bile olabilir.

Kronik A vitamini toksisitesinin en yaygın yan etkileri şunlardır:

Görme bozuklukları
Eklem ve kemik ağrısı
İştahsızlık
Bulantı ve kusma
Güneş ışığına duyarlılık
Saç dökülmesi
Baş ağrısı
Kuru cilt
Karaciğer hasarı
Sarılık
Gecikmiş büyüme
Azalmış iştah
Kafa karışıklığı
Kaşıntılı cilt

Toksisite hamile kişilerin ve bebeklerinin sağlığını olumsuz etkileyebilir ve fetal gelişim düzensizliklerine yol açabilir. Toksisiteden kaçınmak için yüksek dozda A vitamini takviyelerinden uzak durun.

A vitamininin fazlası zararlı olabileceğinden A vitamini takviyesi almadan önce doktorunuza danışın.