Çocuklarda D vitamini kullanımı ile ilgili olarak Covid-19 ile birlikte D vitamini neden bu kadar önem kazandı? Çocuklar ne zamandan itibaren D vitamini takviyesi almaya başlamalı ve dozu nasıl belirlenmeli gibi soruları yanıtladı.

Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanları çocuklarda D vitamini kullanımı ile ilgili merak edilen soruları yanıtladı.

Covid-19 ile birlikte D vitamini neden bu kadar önem kazandı?

D vitaminin bağışıklık sistemiyle olan ilişkisi son yıllarda yapılan birçok çalışmada gösterilmiştir. Covid-19 Enfeksiyonuna yakalanma ve hastalığın seyrinde güçlü bir bağışıklığın önemi çok büyüktür. Bu nedenle D vitaminin önemi bu dönemde daha da artmıştır. Covid -19 testi pozitif saptanan hastalarda D vitamini düzeyleri ölçülmüş ve D vitamini eksikliği olan kişilerde, olmayan kişilere oranla hastalığa yakalanma oranı daha yüksek saptanmıştır. Yine yapılan bazı çalışmalarda D vitamini düşük olan bireylerde hastalığın daha şiddetli seyrettiği ve normal D vitamini düzeyi olan kişilerde yoğun bakım ihtiyacının daha az olduğu gösterilmiştir. Burada önemli olan eğer D vitamini eksikliği veya yetersizliği varsa doktor kontrolünde uygun dozda D vitamini takviyesi alınmasıdır.

Çocuklar ve bebeklerde ne zamandan itibaren D vitamini takviyesi almaya başlamalı ve dozu nasıl belirlenmeli

D vitamini anne sütünde yeteri kadar bulunmaz bu nedenle D vitamini takviyesine mutlaka yenidoğanın ilk günlerinden itibaren başlanmalıdır. İlk bir yaşına kadar günlük D vitamini ihtiyacı 400IU, daha sonra ise 600IU dir. Eğer çocukta eksilik belirtileri varsa mutlaka kan D vitamini düzeyine bakılıp doktor kontrolünde tedavi dozunda D vitamini verilmelidir.

Çocuklarda ve bebeklerde D vitamini eksikliği nelere yol açar?

D vitamini balık, süt ve süt ürünleri, yumurta, tahıllı gıdalar gibi bazı besinlerde bulunur ancak büyük ölçüde güneş ışığının etkisi ile (%90) deride sentez edilir. Beslenme ve cilt yoluyla alınan D vitamini karaciğer ve böbreklerde aktif hale getirilir ve etkisini aktif formuyla gösterir. Yeteri kadar d vitamini alınmadığı takdirde öncelikle yetersizlik ve sonrasında eksiklik gelişir. Serum D vitamini düzeyinin 30 ng/mL ve üstü seviyeleri yeterli olarak kabul edilmektedir. 20-30 ng/mL arası ise yetersizlik, 20 ng/mL ve altı seviyeler ise eksiklik olarak nitelendirilmektedir. Genel olarak D vitamini eksikliği şiddetli olduğunda metabolizması bozulmakta ve çocuklarda raşitizm, erişkinlerde osteomalazi olarak bilinen hastalıklar oluşmaktadır. Hastalarda kronik yorgunluk, halsizlik, kas ağrısı, eklemlerde zayıflık görülmektedir. Bunun dışında son yıllarda D Vitamininin kemik metabolizması dışında şeker hastalığı, kalp hastalıkları, kanser ve bağışıklık sistemi üzerine etkisi olduğu yapılan birçok çalışmada gösterilmiştir. Bu nedenle yeteri kadar D vitamini alınamadığı takdirde bağışıklık sistemimiz hastalıklarla mücadelede yetersiz kalabilir.

Çocuklarda D vitamini fazlalığı nelere yol açar?

D vitamini eksikliğinin kemik hastalıkları dışında bağışıklık sistemi, kalp hastalıkları, şeker ve kanser hastalığı gibi birçok hastalıkta etkili olduğunu gösteren çalışmalar olsa da bunlar yüksek doz D vitamini kullanılmasını gerektirmez.

İhtiyaç olmadan ve yüksek dozda alınan D vitamini kalsiyum yüksekliğine ve buna bağlı iştahsızlık, mide bulantısı, kusma, sersemlik, anksiyete, halsizlik, kabızlık, düzensiz kalp atışı, hatta bilinç bulanıklığı gibi zehirlenme bulgularına ve böbreklerde kalsiyum çökmesine neden olur.  Bu nedenle doktor kontrolü olmadan yüksek doz D vitamini almak zararlıdır. Önerilen günlük ihtiyacın karşılanması ve eksilik varsa uygun tedavi ile yerine konmasıdır. 

Çocuklarda ve bebeklerde D vitamini kullanım hataları nelerdir?

Son günlerde D vitamininin popülaritesinin artması nedeniyle kontrolsüz D vitamini kullanımı da maalesef artmış durumda. D vitamini yağ dokusunda depolana bir vitamin olduğu için fazla kullanımı zehirlenmelere neden oluyor. Bu nedenle mutlaka doktor kontrolünde uygun doz alınması gerekir.  Aynı zamanda önemli olan kullanılan üründeki D vitamini miktarı. Çünkü her ürünün damla, sprey formundaki doz miktarı farklıdır. Bu uygun dozda uygun ürün kullanılmalıdır.

Piyasada çok fazla D vitamini seçeneği var. Seçimler neye göre belirlenmeli.

Özelikle BHA gibi koruyucu madde, kimyasal madde, tatlandırıcı içermeyen temiz içerikli D vitamini ürünleri tercih edilmelidir. Bebeğin yaşına göre damla mı sprey mi hangi ürünü daha rahat kullanabilecekse doktoruna sorularak seçim yapılmalıdır. Her markanın damlasında veya spreyindeki D vitamini dozu farklı olduğu için mutlaka doktorun söylediği doz dikkate alınarak kullanılmalıdır.

Çocuklar ve bebekler için D vitamini nasıl alınmalı? 

Günlük D vitamini takviyesi sabah saatleri tercih edilebilir ancak illa şart değildir günün her saatinde verilebilir. Genellikle besinlerle birlikte verilmesinde sakınca yoktur.

D vitamini kaynağımız güneş olduğu için özellikle yaz aylarında güneş kremi süremeden öğle saatinde yaklaşık 10-15 dakika güneşte kalmak günlük D vitamini ihtiyacımızı karşılamak için yeterlidir. Burada unutulmaması gereken ciltte sentezlenen D vitaminin emilmesi için güneşlendikten sonra bir kaç saat beklemek, ardından hemen duş almamak, cilde herhangi bir şey sürmemek gerektiğidir.